Aris Chatzistefanou is journalist en mede-maker van drie documentaires over de crisis in Griekenland. Hij gaf ons enige duiding bij hoe het er voor staat, een week na de eerste verkiezingen die in Griekenland door zo’n progressieve partij gewonnen werden. Extreem of radicaal is die volgens hem overigens niet te noemen, maar ze zijn niet van plan om zoals hun voorgangers slaafs uit te voeren wat Troika dicteert. Een regering dient immers in de eerste plaats voor de eigen bevolking op te komen, dus dient er een oplossing onderhandeld die daar rekening mee houdt, en bovendien een reële kans op economisch herstel biedt. Het ‘reddingsprogramma’ van de Troika heeft de Griekse economie vernietigd, de sociale wetgeving zo’n anderhalve eeuw teruggedraaid, de staatsschuld verhoogd tot 176% van het BNP, en dat BNP 25% verlaagd, iets wat ongezien is behalve in oorlogssituaties. Het herbekijken van de staatsschuld wil SYRIZA op een Europese schuldentop die een algemene aanpak uitdoktert. Hierbij wordt graag verwezen naar de kwijtschelding van de Duitse schulden na WO II, in 1953. Van al dat reddingsgeld, dat ook uit onze belastingsbetalerszakken kwam, bleef trouwens amper wat in Griekenland hangen. De hele onderneming lijkt dus, zo Chatzistefanou, vooral een hoop centen naar de grote financiële instellingen versluisd te hebben.
Concreet: maandag 26/1, de dag na de verkiezingen, heeft Alexis Tsipras de eed afgelegd als eerste minister. Dat is altijd zo in het Griekse systeem, alleen deed hij dit op een ongebruikelijke manier. Ten eerste had hij – oooooo! – geen das aan, die zou hij pas weer gaan dragen als de ellende achter de rug is. Belangrijker: tot nog toe was ook de aartsbisschop bij zo’n eedaflegging aanwezig, en bevatte de eed een religeuze component. Deze keer niet dus. Tsipras was voordien wel bij de aartsbisschop langs geweest, met toch wel glimlachende handschud-foto’s tot gevolg. Ten derde is Tsipras achteraf niet, zoals tot nog toe gebruikelijk, bloemen gaan brengen naar het graf van de onbekende soldaat, maar wel naar een monument voor slachtoffers van de Duitse bezetting, vooral linkse verzetsstrijders.
Dezelfde dag al was er een coalitie, met een beetje een vreemde partij. Chatzistefanou legt uit hoe dat zo gekomen is. Een coalitie met de communisten leek logisch: die zijn ook tegen de besparingen, en komen op voor de rechten van de werkende bevolking, maar zij vinden SYRIZA te mak. Dan is er het nieuwe To Potami, dat zich als centrum-links profileert, maar eigenlijk stiekem zeer liberaal is. De gekozen partner, Onafhankelijke Grieken, is behoorlijk rechts, maar is wel altijd consequent geweest in zijn houding tegen de besparingspolitiek, zonder het helaas de laatste jaren veelvuldig bij praktisch alle partijen voorkomende bochtenwerk. Verder kan hun economisch nationalisme een dam opwerpen tegen de internationale financiële krachten in. Tenslotte moest het gewoon snel gaan, om een krachtig signaal te geven. De coalitie zal, zo Chatzistefanou, voorlopig wel werken. En ook binnen SYRIZA ziet het er evenwichtig uit, met een aantal eerder conservatieve en ook heel linkse elementen.
De tijd was te kort om in te gaan op het hele op dinsdag 27/1 al ingezworen regeringsteam, met een paar verrassende namen en vernieuwingen (samensmeltende ministeries b.v.).
Op 5 februari komt er de eerste zitting van het nieuwe parlement, waarin de regeringscoalitie 162 van de 300 zetels bezet. Dan moet er een president gekozen worden, de eerste echt uitdaging, want daarvoor zijn in de eerste ronde 180, desnoods in een tweede ronde 151 van die 300 stemmen nodig. Verwacht wordt dat Tsipras een eerder rechtse kandidaat zal voorstellen.
En dan komt het echte regeerwerk. Een aantal maatregelen zijn al aangekondigd, of eigenlijk gaat het eerder om het afschaffen van eerder ingevoerde maatregelen: ingekrompen of geschrapte inkomens / steunmaatregelen, afdankingen, extra belastingen … Ook zijn, zeer symbolisch, voor het parlement de dranghekken weer weggehaald die daar stonden sinds sinds in 2010 de protesten tegen het beleid heftig werden.
Delicater werken is het natuurlijk aan de kant van de inkomsten. Verwacht wordt dat een paar eeuwenoude privileges onder druk komen te staan, met name de praktisch volledige belastingsimmuniteit van de Griekse elite (scheepvaartondernemingen, de kerk). De laatste poging daartoe leidde tot een militaire dictatuur. Toen SYRIZA bleek te gaan winnen, probeerden de Griekse banken al een paniekstemming te creëren. Chatzistefanou verwijst hierbij naar wat Nixon in 1973 over Chili zei: “Make the economy scream.” Wat SYRIZA nodig heeft om dit verhaal tot een goed einde te brengen, is volgens hem een volgehouden massabeweging, zoals ook Chaves en Morales achter zich hadden. Als SYRIZA nu bewijst niet terug te krabbelen, kan die steun er volgens Chatzistefanou zo nodig best wel komen.