Het begon in Bolivië. In 2005 besliste daar een klein groepje Belgische en Boliviaanse studenten, voornamelijk ingenieurs en juristen, om het milieu-effectenrapport van een groot mijnbouwbedrijf eens goed te analyseren. Ze kwamen nogal wat aanvechtbare elementen tegen en stapten daarmee naar de rechtbank. Dat deden ze als ‘academisch-technisch bijstandscomité bij milieuproblemen’, wat in het Spaans de afkorting CATAPA oplevert.
In die periode ondervonden meerdere grote spelers in de ontwikkelingssamenwerking in toenemende mate dat hun programma’s / doelgroepen bedreigd werden door de negatieve impact van grote mijnbouwprojecten: bevolkingsgroepen worden van hun land verdreven, of dat land wordt te sterk vervuild om nog iets te kunnen opbrengen, of het water wordt door de mijn opgebruikt of sterk vervuild … De beloofde tewerkstelling komt er niet of amper, en duurt bovendien maar voor zolang er in de mijn iets te ontginnen valt, waarna het land vaak onbruikbaar is voor de vroegere landbouw- of veeteeltactiviteiten. Zelfs de wereldbank constateerde al dat de lokale ontwikkeling achteruit gaat waar een groot mijnbouwbedrijf actief is. CATAPA bleef dus bestaan als de rond dit thema gespecialiseerde organisatie.
In diezelfde periode bleek dat jongeren zich niet meer aangesproken voelden door de vormen van engagement die het middenveld hen aanbood. Er was iets concreters nodig, een kans om echt iets te doen aan structurele problemen die de globalisering met zich meebrengt. De gevolgen van de toenemende grondstoffenschaarste, in dit geval dus specifiek de metaalmijnbouw, was een geschikte problematiek. Door het ondersteunen van lokale belangenorganisaties kon CATAPA al herhaaldelijk heel concreet bijdragen aan wat zij als hun doelstelling formuleren, namelijk een rechtvaardige en duurzame mijnbouw. Die sector beïnvloedt rechtstreeks het leven van miljoenen mensen in het zuiden. Dat motiveert jongeren om zich voor CATAPA te blijven inzetten.
CATAPA werkt in Latijns-Amerika met partners in Bolivië, Peru, Guatemala en Colombië. In Bolivië ondersteunt CATAPA nu b.v. een project voor het oogsten van hemelwater, in de streek van het definitief uitgedroogde Poopó-meer, want één van de oorzaken van die uitdroging is ongetwijfeld het gigantisch waterverbruik van de zowat 350 omringende mijnsites. Het zuiden kwam recent een stuk dichterbij toen ze twee Europese dossiers aan hun portefeuille toevoegden, met name het geplande project Rosia Montana in Roemenië en de mijnbouwplannen in Chalkidiki, Griekenland.
CATAPA werkt hier bij ons aan de promotie van een duurzamer productie- en consumptie-model. Ondernemers sporen ze aan te recycleren: “Er zit momenteel meer goud in films dan in alle bestaande goudmijnen ter wereld.” Met de nu lopende campagne Generatie Transitie zetten ze ook in op de ondernemers van morgen. Wie nu aan het studeren is, zal de overgang naar een economie met minder beschikbare grondstoffen immers mee moeten waarmaken.
Om de dossiers in het zuiden in de schijnwerpers te zetten, organiseert CATAPA jaarlijks het DocuLatino-festival in Antwerpen (nu 22-24 februari) en in Leuven (1-3 maart), en begin maart een academische week aan een hele reeks hogescholen en universiteiten in Vlaanderen, gedeeltelijk open voor niet-studenten. Verder zijn er losse acties, zoals de recente CowFunding. Die leverde een paar koeien en en paard op voor Máxima Acuña, een dame die al jaren koppig op haar grond blijft zitten midden in een door mijnbouw ingepalmd gebied in Peru. Zij groeide zo uit tot een icoon van de strijd van lokale gemeenschappen tegen het vaak zeer agressieve expansiebeleid van grote mijnbouwbedrijven. Als gekend expertisecentrum wordt CATAPA ook regelmatig gevraagd op door anderen georganiseerde activiteiten, zoals b.v. het lunchdebat met vertoning van Katanga Business op zondag 21 februari in Filmhuis Klappei.
CATAPA is bewust een vrijwilligersbeweging, zodat het jong engagement centraal blijft staan. Twee bezoldigde deeltijdsen doen aan coördinerende ondersteuning. Al het inhoudelijk werk, juridisch, technisch, internationaal, op beleidsniveau … gebeurt op vrijwillige basis. In onze studio kwamen er drie vrijwillige ‘catapistas’ op bezoek: Alberto Vazquez van de werkgroep communicatie, beweging en educatie; beleidsmedewerker Daan Janssens; en Vivian, communicatieverantwoordelijke voor de academische week en Doculatino.