Begin november 2020 brak er een geweldadig conflict uit in Tigray, in het noorden van Ethiopië. Tigray wordt begrensd door Eritrea in het noorden, Sudan in het westen, de Amhara-regio in het zuiden en de Afar-regio in het oosten. De spanningen in de regio zijn allesbehalve opgelost, en de gevolgen zijn verstrekkend voor de lokale bevolking. We spraken erover met Jan Nyssen, als professor geografie verbonden aan de Universiteit Gent. Hij kent de regio al lang en volgt de situatie op de voet op.
In 2019 kreeg de premier van Ethiopië, Abiy Ahmed, de nobelprijs voor de vrede omwille van een vredesverdrag met Eritrea, dat een einde maakte aan een meer dan 20-jarig conflict. De vrede in de regio was echter niet van lange duur, want op 4 november 2020 barstte er een soort ‘Blitzkrieg’ los, tussen het Ethiopisch regeringsleger (onder leiding van Abiy Ahmed) en het Tigray People’s Liberation Front (TPLF). De spanningen met Tigray waren reeds lange tijd latent aanwezig, en met de steun van Eritrea zag Ahmed de kans om de regio onder de voet te lopen. Reeds enkele weken later was de regio volledig bezet door het Ethiopische leger en werd het gebied van de buitenwereld afgesneden. In het begin van 2021 sijpelden de eerste berichten door die spraken van massamoorden en zware mensenrechtenschendingen. Hulporganisaties kregen moeilijk toegang en de humanitaire situatie verslechterde snel. De covid19-pandemie en een sprinkhanenplaag gooiden nog meer olie op het vuur. Eind juni 2021 heroverde het TPLF de hoofdstad Mekele en een groot deel van Tigray, waarna de Ethiopische regering een wapenstilstand afkondigde. Het conflict was hiermee echter niet beëindigd. Een artikel van MO* uit augustus 2021 beschrijft hoe de toegang tot de regio wordt geblokkeerd en hoe hongersnood als wapen in de strijd wordt ingezet. De Verenigde Naties spreken van de zwaarste hongersnood in een decennium. 90% van de 7 miljoen inwoners in Tigray hebben te kampen met voedseltekorten. In juli 2021 was er sprake van 400 000 personen in hongersnood. Er vallen volgens ruwe schattingen tussen de 425 en 1200 hongerdoden per dag.
In het rapport ‘Tigray – atlas of the humanitarian situation’ wordt de situatie op regelmatige basis opgevolgd door Nyssen en enkele collega’s aan de Universiteit Gent. Het onderzoek gebeurt op basis van satellietbeelden en telefonisch contact met lokale bewoners. Geen evidente zaak, aangezien de regio door de militaire tactiek van blokkades volledig wordt afgesloten. Buiten de voedseltekorten is er ook een tekort aan medicijnen en allerhande levensmiddelen. Er zijn ernstige benzine- en stroomtekorten en het is moeilijk om aan geld te geraken, zelfs in de hoofdstad Mekele. Werknemers van het universitair ziekenhuis daar krijgen door de geldtekorten geen loon uitbetaald, maar worden vergoed met voedselpakketten. Op het platteland is de situatie nog prangender.
Het regenseizoen is net afgelopen in Tigray, en in november kan hopelijk een nieuwe oogst worden binnengehaald. Ook voor de crisis leefde de lokale bevolking van een subsistentielandbouw, waarbij men leeft van wat het land opbrengt en er nauwelijks wordt geproduceerd voor de markt. De traditionele manier van leven is hier de enige manier om te overleven. Ondanks de moeilijke informatievergaring is uit onderzoek van satellietfoto’s gebleken dat 80% van het land wel enigermate bewerkt is, maar dat slechts 20% daarvan een goede oogst zal opleveren.
Nyssen was na het einde van de burgeroorlog en de val van Mengistu in 1991 betrokken bij de heropbouw van het land met waterbeheer en herbebossingsprojecten. Het is voorlopig nog raden naar de exacte gevolgen van het hedendaagse conflict op het geleverde werk van reconstructie. Het tekort aan stroom en energie veroorzaakt sowieso extra houtkap. De gevolgen blijven ook niet beperkt tot Tigray. Specifiek de Amhara-regio heeft te lijden onder het conflict. In gans Ethiopië is er een enorme inflatie doordat Abiy Ahmed de staatskas heeft opgesoupeerd voor wapendeals met Turkije en de Verenigde Arabische Emiraten. Een langdurige guerrillastrijd met de rebellen in Tigray loert om de hoek.
De internationale druk op nobelprijswinnaar Abiy Ahmed is beperkt. De internationale gemeenschap blinkt vooral uit in ‘wegkijken’. Landen als Italië als Frankrijk hebben commerciële banden met het land en dus hefbomen in handen om invloed uit te oefenen, maar doen voorlopig weinig. Wapenleveringen aan Ethiopië door Italië blijven doorgaan. Ethiopian Airlines kan ook nog steeds landen in Brussel en Washington. Mogelijke sancties blijven uit.
Meer info over het conflict kan men vinden op de blog die Nyssen publiceert, waar relevante info en artikels worden verzameld.
