De laatste decennia evolueerde er heel wat in de sector van de onthaalouders, maar een behoorlijk statuut is er nog steeds niet. Tot 2003 kregen onthaalouders enkel een soort vrijwilligers-vergoeding, zonder wat dan ook aan sociale rechten op te bouwen. Sinds 2003 zijn ze ofwel zelfstandig, of vallen ze onder een vrij ingewikkeld statuut, waarbij ze ‘fictieve werknemer’ zijn van de door Kind en Gezin erkende dienst waarbij ze zijn aangesloten. Dat statuut was bedoeld als overgang naar een volwaardig werknemersstatuut, dat er dan in 2006 gekomen zou zijn.
Nu, tien jaar later, is dat nog steeds niet het geval. Niet-zelfstandige onthaalouders worden nog steeds per dag en per kind betaald, wat maakt dat ze geen enkele inkomenszekerheid hebben. Ze hebben geen betaald verlof, een beperkte ziekteregeling, geen eindejaarspremie … Geen wonder dus dat het aantal onthaalouders terugloopt, alle wervende campagnes ten spijt.
Begin 2015 startte de LBC-NVK een proefproject waarbij een honderdtal onthaalouders een volwaardig werknemersstatuut kregen. Daarover is nu een tussentijdse evaluatie in de maak. Fatiha Dahmani: “De bedoeling van deze evaluatie is, wat ons betreft, om verbeteringen voor te stellen vooraleer het werknemersstatuut voor alle onthaalouders veralgemeend wordt, niet om deze veralgemening nog in vraag te stellen.”
Maand: maart 2016
Noordkasteel: sociaal erfgoed
PSC Open Huis is actief in Antwerpen Noord. Eén van hun initiatieven is een wandelgroep, die regelmatig op stap gaat naar het Noordkasteel. Andere initiatieven hebben met poëzie te maken, of met kunst in het algemeen. Zo ontstond het idee om verschillende elementen te combineren in een sociaal-artistiek project ter gelegenheid van de jaarlijkse erfgoeddag.
Het Noordkasteel is of was geen kasteel. Tot 1930 was er een militair fort. In die periode werd er geijverd voor betaald verlof voor arbeiders. Camille Huysmans stelde het domein toen open als recreatie-oord voor ’t volk. Vandaar de symbolische waarde ervan als verworvenheid in de sociale strijd, wat het een geschikte locatie maakt voor de erfgoeddag. Vandaar ook de naam: zoals kraantjeswater gekscherend ‘Château du Robinet’ wordt genoemd, zei men dat men, heel chique, op vakantie ging naar ‘Le Château du Nord’.
Tot 1968 was het mogelijk hier te zwemmen en te zeilen, en er werden op de openingsfeesten op 1 mei ieder jaar volksspelen ingericht. Toen kwamen de plannen voor de Boerinnensluis, die er overigens nooit gekomen is, en was het uit met de pret. Sindsdien vinden nog maar weinig mensen de weg naar het Noordkasteel, alhoewel het op maar 2 km van de Grote Markt ligt. PSC Open Huis wil met dit erfgoedproject het domein weer sterker met de stad verbinden, en ijveren voor het behoud ervan, liefst ook voor het heropenen van de zwemvijver.
Concreet: op zondag 24 april komt u om 13u30 naar Brabo op de Grote Markt. Vandaar wandelt men naar het Noordkasteel. Daar maakt men dan ook een wandeling, langsheen een aantal artistieke punten. Het zal allemaal te maken hebben met fotografie, poëzie en herinneringen. U kunt de wandeling zelf nog een aantal dagen of weken daarna gaan maken. Heel misschien verhuist het project dan nog naar een andere locatie. Verder zal er voor de rest van 2016 elke vrijdag om 14u10 bij Brabo een wandeling naar het Noordkasteel vertrekken.
In onze studio waren Filip Vanderbeek van PSC Open Huis; Achiel, die vroeger in het domein kwam als werknemer van de stadsreinigingsdienst en er in zijn vrije tijd als redder optrad; en Lore Suls, die de artistieke begeleiding van het project verzorgt.
Bij de moord op Berta Caceres
Op 3 maart werd Berta Caceres vermoord in haar thuisland Honduras. Caceres is milieuactiviste en verdedigster van inheemse volkeren zoals de Lenca waar ze zelf deel van uitmaakt. In 2015 ontving ze de Goldman Environmental Prize, de ‘groene Nobelprijs’ voor haar strijd tegen het Agua-Zarca-project, een megalomaan project waarbij de bouw van dammen de leefomgeving van het Lenca volk zou vernietigen. Het project wordt daarbij ook rechtgehouden dankzij het kapitaal van talloze Westerse financiers.
In de studio: Ellen Verryt. Zij schetst Caceres’ strijd en klaagt het Agua-Zarca-project aan, een project dat onderbelicht blijft in onze omstreken. Daarnaast geeft ze ook een aanzet om haar strijd verder te blijven zetten.
Ellen Verryt schreef ook dit stuk op de website van Wereldsolidariteit: ‘We zullen een rivier huilen en een waterval scanderen’
Haar integrale speech kan u hieronder herbekijken
Waarheen met kernafval?
Eloi Glorieux kwam vóór zijn deelname aan de betoging van de 11-maart-beweging naar onze studio. Hij is campagneverantwoordelijke voor energie bij Greenpeace België, en al dertig jaar in diverse functies met de materie bezig. We hadden het met hem vooral over het probleem van het kernafval, dat honderden duizenden jaren gevaarlijk blijft. Het gaat dus niet om een erfenis voor de komende generaties, maar zelfs voor verre toekomstige beschavingen, aan wie we mogelijk helemaal niet efficiënt kunnen communiceren dat ze op een bepaalde plek beter niet beginnen graven. De momenteel gangbare oplossing is immers om dit afval in geologisch stabiele lagen onder de grond vast te zetten. Het is ook maar de vraag hoe stabiel deze lagen zijn, en of er echt wel geen water doorheen komt. Want de verpakkingen die wij voor dit afval kunnen maken, met koper, beton, roestvrij staal … zouden maximum 5.000 à 10.000 jaar stand houden. Het standpunt van Greenpeace is dan ook: zolang er geen 100% veilige manier is om ons van dit afval te ontdoen, is het onverantwoord om dit afval te blijven produceren: “Als het bad overloopt, moet je niet gaan discussiëren over hoe je dat water gaat wegruimen, maar moet je éérst de kraan dichtdraaien.”
Voorwaarts!? De Maakbare Mens
In 2004 moesten door een decreetswijziging van de Vlaamse overheid een aantal ‘diensten’ in ‘bewegingen’ veranderen. Ook de Humanistisch-Vrijzinnige Dienst, die allerlei infocampagnes ondersteunde, diende zich aan te passen. Er werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om eens grondig te onderzoeken waarover het grote publiek eigenlijk de grootste info-behoefte had. Na een bevraging kwam het thema van de nieuwe bio-technologische ontwikkelingen uit de bus. Op heel wat gebieden maken nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen immers meer en meer persoonlijke keuzes mogelijk, zodat we wie we zijn en hoe we leven in een hogere mate zelf kunnen bepalen. Als we tenminste van die nieuwe mogelijkheden op de hoogte zijn, en ons daar een goed geïnformeerde mening over kunnen vormen. Want soms geven zo’n ontwikkelingen aanleiding tot sensationele verhalen in de pers, waardoor er hardnekkige mythes rond ontstaan. Correcte wetenschappelijke informatie in begrijpelijke taal breed verspreiden is nu precies de missie van De Maakbare Mens. De vraag van de toegankelijkheid / betaalbaarheid van die nieuwe mogelijkheden is dan weer eerder een politiek-maatschappelijke discussie. En dan is er nog de discussie van het winstbejag in de farmaceutische industrie. Genoeg discussiestof, met andere woorden, om de agenda van een beweging rijkelijk te vullen.
Een rijtje thema’s waarrond al gewerkt werd, ongeveer chronologisch van bij de conceptie tot nà het overlijden: kunstmatige inseminatie, anoniem donorschap, (xeno)transplantaties, ‘saviour baby’, navelstrengbloedbanken, cyborgs, klonen, prenatale testen, DNA-databanken, heart beating donors, ADHD, medicijnen als commercieel product, genoombewerking, neuromarketing, voedingssupplementen en -additieven, transgender, (gen)doping, slapen, patiëntenrechten, kunstorganen, orgaanhandel, vergrijzing, euthanasie, en het afstaan van uw lichaam aan de wetenschap na overlijden. Omdat die thema’s sterk aan de persoonlijke levenssfeer raken, en iedereen grote kans loopt wel met minstens één van deze zaken te maken te krijgen, kan het aanbod van De Maakbare Mens op veel belangstelling rekenen en verloopt het debat vaak erg levendig.
De Maakbare Mens bedient zich van heel verschillende werkvormen. Er zijn online testjes, brochures, lespakketten waar leerkrachten zelf mee aan de slag kunnen, theatervoorstellingen, debat-avonden of wetenschappelijke cafés, boeken, of vormingsmodules gegeven door educatieve vrijwilligers. Verder zijn er de jaarlijkse Prijs van de Maakbare Mens, waarmee iemand in de kijker wordt gezet die zich op medisch-ethisch vlak verdienstelijk heeft gemaakt; en de Dag van de Maakbare Mens in maart, dit jaar extra feestelijk vanwege het tienjarig jubileum.
De Maakbare Mens heeft een wijd vertakt netwerk van academici en andere professionelen uit het werkveld, waaruit ook hun raad van bestuur bestaat. Zo kunnen ze de vinger aan de pols houden bij de verschillende kanalen via dewelke ze hun doelpubliek bereiken (b.v. patiëntenverenigingen, commissies voor medische ethiek …), en nagaan aan welke informatie er bij wie behoefte is, en in welke vorm. Ze bouwden snel een degelijke reputatie op als expertisecentrum, en worden dan ook regelmatig gevraagd om hun mening wanneer er b.v. nieuwe wetgeving in de maak is. Zelf nemen ze ook het initiatief om b.v. indianenverhalen in de media te ontkrachten, of de overheid te wijzen op mogelijke verbeteringen in de regelgeving.
Voor deze special over De Maakbare Mens spraken we met voorzitter Ignaas Devisch, professor in ethiek, filosofie en medische filosofie aan de universiteit van Gent en aan de en Arteveldehogeschool, en met Liesbet Lauwereys, mede-coördinator van de organisatie.
Zaterdag 12 maart – 11u-17u – Dag van de Maakbare Mens – Zebrastraat, Gent
Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje
Nepal: nieuwe grondwet & protest
Nick Meynen ging al een paar keer grondig op reis in Nepal. Hij publiceerde daarover ook een boek, waarvan onlangs een derde, bijgewerkte editie verscheen. Daarin is onder andere een hoofdstuk toegevoegd over zijn reis in het najaar van 2015, met de opdracht te onderzoeken waar onze giften na de aardbeving van april aan besteed waren.
In ons gesprek hadden we het voornamelijk over andere recente Nepalese gebeurtenissen: de in september eindelijk, na tien jaar rebellie plus negen jaar politiek getouwtrek, tot stand gekomen nieuwe grondwet; en de daaropvolgende maandenlange blokkade van de grens met India door de Madhesi.
Deze Madhesi wonen in de Terai, een strook Ganges-vlakte die zo’n 235 jaar geleden, bij de oprichting van Nepal, geannexeerd werd, en de grens vormt met India. Geografisch, cultureel, ecologisch … is deze laagvlakte heel anders dan het verder bergachtige Nepal. Vroeger bestond de Terai-vlakte uit oerwoud, waarin de Tharu woonden. Vanuit de hoofdstad kwam al snel het plan om steeds meer bos te rooien en er landbouwgebied van te maken. Pahadi uit het bergachtige deel van Nepal kwamen zich als grootgrondbezitters in de vlakte vestigen. Vanuit India kwamen er steeds meer Madhesi werken: zij vormen nu zo’n 25% van de bevolking. De Tharu zijn mettertijd een minderheid geworden.
De nieuwe grondwet was een klap in het gezicht van de Madhesi: ze kunnen moeilijk de Nepalese nationaliteit krijgen, zijn minder goed dan voorheen vertegenwoordigd bij de overheid, en de nieuwe indeling van het land in districten bevalt hen evenmin. Ze zagen geen andere manier meer om druk uit te oefenen dan een blokkade van de grensovergangen met India. Het is overigens niet de eerste keer dat dit gebeurt.
Nu is de import uit India voor Nepal letterlijk van levensbelang. Honderdduizenden kinderen kwamen zonder medicijnen te zitten, en nog veel meer mensen zonder brandstof – dus: niet koken, niet verwarmen, niet rijden …; honderdduizenden jobs vielen weg; honderdduizenden mensen zakten onder de armoedegrens. Na een maand voorspelde men al dat de impact van de blokkade die van de aardbeving zou overtreffen. In januari kwam er een politiek compromis, zodat begin februari het vrachtverkeer weer de grens over mocht. “De lont is gedoofd, maar de bom is niet echt onschadelijk gemaakt”.
Wie graag toch ook nog weet waar de noodhulp heen ging, kan hier het het MO*-dossier van Nick Meynen lezen.
5 jaar Fukushima
Vorig jaar ontstond naar aanleiding van de vierde ‘verjaardag’ van de kernramp in Fukushima de 11 maart-beweging, met mensen van Climaxi, het Ecokot, de Antwerpse afdeling van Greenpeace, en de duurzame studenten van Uact. Zij organiseerden een herdenking op de Groenplaats, met een kritische noot over het Belgisch nucleair beleid. Aangezien dat beleid het afgelopen jaar niet echt de door de 11 maart-beweging gewenste keuzes maakte over uitgefaseerde en gebarsten centrales, komt er dit jaar weer een herdenking, met een betoging op zaterdag 12 maart. Daaraan nemen nu ook een paar nationale organisaties deel, plus een aantal uit Nederland en Duitsland. Mark Alexander kwam in onze studio één en ander toelichten. Zo vertelde hij wat het verschil is met de protesten uit de jaren zeventig en tachtig: er zijn intussen zeer concreet uitgewerkte alternatieven voorhanden, en er is bovendien bijzondere aandacht voor de werknemers uit de nucleaire sector, voor hun hertewerkstelling in een veilige, duurzame omgeving. Verder hoorden we hoe het intussen in Fukushima is, en hoe het draaideureffect ook in ons land speelt.
Als ‘opwarming’ is er op maandagavond 7 maart een film- en debatavond in Filmhuis Klappei over het thema van de opslag van hoog radioactief afval. Na de documentaire Into Eternity zal een panel deskundigen (Greenpeace, BBL, Euridice (SCK-NIRAS)) hier verder op ingaan.