Voorwaarts!? Wervel

De Nederlandse priester-politicus Herman Verbeek begeleidde in november 1989 in de abdij van Averbode een groep bezorgde landbouwers, consumenten, en vertegenwoordigers van de vredes-, milieu- en derde wereldbeweging die er zijn boek ‘In boerenhanden’ kwamen bespreken. Daaruit ontstond een feitelijke vereniging, de Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde landbouw, kortweg Wervel. In tegenstelling tot de al bestaande organisaties die de belangen verdedigen van ofwel de landbouw, ofwel de consument, ofwel de natuur, ofwel de derde wereld, wilde de groep ijveren voor een landbouwmodel dat voor alle partijen een meerwaarde oplevert.
Vlak daarna kwam de varkenspest. Meteen kwam Wervel uitgebreid aan bod in de media met het thema ‘minder varkens, meer prijs’. Enkel de sojahandelaars varen immers wel bij zo veel mogelijk varkensteelt in ons land. De telers zelf zien de vleesprijs kelderen, er komt een mestoverschot dat het grondwater vervuilt, en in Zuid-Amerika moeten lokale gemeenschappen plaats ruimen voor gigantische soja-monoculturen.
In de beginjaren voerde Wervel vooral protest om op het beleid te wegen. Dat leverde geen bevredigend resultaat op, dus schakelden ze over naar het brengen van een positief verhaal, het belichten van goede voorbeelden. De voortrekkers in de agro-ecologie hebben zeker baat bij een organisatie die kan ijveren voor het elimineren van verouderde juridische obstakels. Want nieuwe technieken uitwerken is het probleem niet: er is vooral nood aan een aanpassing van de mentaliteit en het beleid.
De mantra van de schaalvergroting heeft helaas nog maar weinig kracht verloren. De bedoeling daarvan was ooit om Europa zichzelf te laten voeden, wat op deze manier dus duidelijk niét lukt. Toch is er volgens Wervel in b.v. België meer dan genoeg landbouwgrond om zelfvoorzienend te zijn, als er maar een geïntegreerde aanpak zou komen tussen landbouw, natuurbeheer en woonfuncties.
Wervel heeft veel banden met drukkingsgroepen en academische middens in Brazilië, één van de landen waar ‘onze’ soja vandaan komt. Je vindt er hetzelfde debat terug tussen de altijd-maar-méér-fractie en degenen die betogen dat dat een slecht lange-termijnplan is. Het land heeft intussen wel zowel een minister van agro-export als één voor de (vaak agro-ecologische) familiale landbouw. Braziliaanse schoolmaaltijden en overheidscatering moeten voor minstens 30% uit die familiale landbouw komen.
Bij het beluisteren van dit gesprek met communicatiemedewerker Jeroen Watté en campagnemedewerker Patrick De Ceuster (audiolink hieronder) kunt u verder nog allerlei te weten komen over gentechnologie, biobrandstoffen, boslandbouw, de stand van het bio-land en de eiwitten van de toekomst. Helemaal op het einde komt u er achter wat de link is tussen Linux en agro-ecologie.

Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje

De zaak Jurgen Tack: wetenschap, leugens en politiek gemarchandeer

Begin december bracht Apache.be aan het licht dat Jurgen Tack, de nieuwe baas van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO), zijn CV had opgefleurd met een niet-bestaande prijs die hij drie jaar geleden zou hebben ontvangen. Tack verdedigde zich in eerste instantie door te stellen dat hij zelf het slachtoffer was van bedrog, en de Raad van Bestuur haaste zich om achter Tack te gaan staan. Iets te snel, want kort daarna onthulde Apache dat Tack op zijn minst had meegewerkt aan de fraude door in de Brusselse Avenue Louise zijn eigen fictieve prijs te gaan kopen.
We spreken met Tom Cochez van Apache over deze onverkwikkelijke zaak met ook politieke kantjes. De Vlaamse bevoegdheden breiden zich uit, maar van een nieuwe politieke cultuur is nog niet echt sprake.

Militair budget: welke visie?

In het kerstakkoord hakte onze regering knopen door in een paar moeilijke dossiers. Eén daarvan handelde over de toekomst van het Belgisch leger. Beslist werd om stevig te investeren in nieuw materiaal. In het regeerakkoord stond overigens al dat de F16’s vervangen zouden worden. Die vervanging zal zo’n 5 miljard aan aanschaf kosten, plus kosten voor onderhoud, brandstof, training … en hippe accessoires. Dat vindt de Belgische vredesbeweging een onverantwoorde uitgave in tijden van besparingen. Ook strategisch gezien, zo vertelde ons Lene Jacobs van Vredesactie, lijkt de aanschaf hen onverantwoord. Met militaire interventies is de afgelopen decennia immers geen enkele keer het vooropgestelde doel bereikt: landen worden steevast tot een puinhoop vol eindeloze interne conflicten gereduceerd. Tijd dus voor een evaluatie, en een alternatieve strategie. Een geïntegreerde aanpak van defensie en veiligheid met ons buitenlands (handels-)beleid lijkt voor de hand te liggen, maar wordt in de praktijk helemaal niet toegepast.
We hadden het ook even over de veelbesproken ‘vliegende Fyra’, de F35. Die lijkt alsmaar duurder te worden, niet alleen omdat de ontwikkelingskosten blijven stijgen, maar ook omdat door de slechte technische performantie een aantal bestellingen afgezegd (dreigt te) worden. De F35 is niet de enige optie om de F16’s te vervangen, maar wel het enige gevechtsvliegtuig dat de nieuwe, geleide kernbommen kan dragen en lanceren die de nog stééds in ons land gestationeerde B61’s zouden vervangen. Voor de vredesbeweging een uitgelezen kans om eindelijk eens komaf te maken met deze relicten uit de koude oorlog. Dat we dan prompt uit de NAVO gezet zouden worden, lijkt Lene Jacobs onwaarschijnlijk.

Terugblik op VN-klimaattop Parijs

Jonathan Lambregs van de Vlaamse Jeugdraad en klimaatactivist Niel Staes voor een uitgebreide analyse van het klimaatakkoord.
Lambregs: “Een belangrijk verschil met vorige akkoorden is dat nu niet top-down gewerkt is. Nu heeft men aan de landen zelf gevraagd wat ze kunnen doen en die voorstellen zijn nu in het akkoord vastgeklikt. Bovendien moet de stand van zaken vijfjaarlijks geëvalueerd worden en de doelstelling eventueel verhoogd worden”.
“Men had ook uit de fouten van Kopenhagen geleerd, deze keer iedereen bij de onderhandelingen betrokken.”
Staes: “De trein die de klimaatwijziging moet stoppen is tien jaar te laat vertrokken maar met dit akkoord kunnen we nog altijd op tijd aankomen door de trein onderweg te laten versnellen, dankzij de vijfjaarlijkse bijsturing. ”
“Er staan heel veel goede dingen in het akkoord maar er zijn een aantal belangrijke tekorten. Bijvoorbeeld dat het verdrag expliciet stelt dat historische vervuilers (VS en Europa) niet kunnen aangeklaagd worden voor de schade ten gevolge van hun uitstoot uit het verleden. Verder zijn lucht- en scheepvaart uit het akkoord gehouden- niemand is dus verantwoordelijk voor die uitstoot. Maar impliciet zitten ze wel in het akkoord want er sprake van ‘globale uitstoot’. Bovendien worden lucht- en scheepvaart ook door andere VN instanties gereguleerd, dus via die weg is er nog vooruitgang mogelijk.”

Peter Mertens (PVDA) over wet Major

De wet op de Havenarbeid uit 1972, a.k.a de Wet Major, legt vast dat arbeiders die in het havengebied werken moeten gerecruteerd worden uit een contingent van mensen die een speciale opleiding gekregen hebben en dat ook bepaalde arbeidsvoorwaarden gelden. Na een klacht van natiebaas Fernand Huts stelde de Europese Commissie dat de Belgische havenwetgeving in inbreuk is met artikel 49 van het Verdrag van Rome dat de vrijheid van vestiging (van individu en onderneming) vastlegt.
Huts en de liberale partijen (open-VLD / N-VA) willen de wet Major gedeeltelijk afbouwen door ze niet langer toe te passen op activiteiten die geen stricte havenarbeid zijn. Zo wordt er gepleit om logistiek en e-commerce uit de wet te halen.
Maar de liberale voortellen lijken naast de kwestie want in haar argumentatie gaat de Europese Commissie veel verder en maakt het onderscheid niet tussen de verschillende havenaktviteiten. De commissie vindt zelfs een unieke COA voor een bepaalde geografische zone in strijd met het Verdrag van Rome.

Opmerkelijk, want het Verdrag van Rome dateert al van 1957 terwijl pas de laatste jaren de Wet Major een probleem gevonden wordt.
Peter Mertens van PVDA is tegast om het over de zaak te hebben. Maar we openen en sluiten met de gemeenteraad waar een academische studie die wijst op toenemende kinderarmoede in Antwerpen door N-VA afgedaan werd als links pamflet. Continue reading “Peter Mertens (PVDA) over wet Major” →

Voorwaarts!? De Natuurvrienden

Berg Vrij! Pardon? Wel, met die slogan ijverden De Natuurvrienden vanaf 1895 in Oostenrijk voor vrije toegang tot natuurgebieden die tot dan toe in privé-handen van de elite waren. De bedoeling was om fabrieksarbeiders op een betaalbare en gezonde (lees: niet-alcoholische) manier hun vrije tijd te laten doorbrengen. Het concept verspreidde zich snel over de grenzen heen, en er kwamen overal Natuurvriendenhuizen voor de meer-dan-één-dag-uitstap. De Belgische afdeling ging in 1927 van start. Zij voerden mee actie voor een jaarlijks betaald verlof, dat in 1938 in de wet werd opgenomen. Tijdens WO II werden ze dan ook als links-pacifistiche organisatie verboden en vervolgd.
Na de oorlog nam de materiële welvaart snel toe. Iedereen, ook arbeiders, kreeg meer vrijetijds-opties. De Natuurvrienden verloren zo hun oorspronkelijk doelpubliek en kenden een periode van dalende ledencijfers, tot ze zich heroriënteerden en duurzaamheid centraal gingen stellen. Het begrip ‘betaalbaar’ werd bovendien verbreed tot ’toegankelijk’, met extra aandacht voor allerlei specifieke doelgroepen. Wat de Natuurvrienden mogelijk wil maken, is dus ‘een invulling van de vrije tijd met respect voor milieu, mens en omgeving’.
Over heel Vlaanderen zijn lokale afdelingen, soms nog opgesplitst in kernen die zich dan met verschillende soorten activiteiten bezig houden: sport, cultuur, natuur. De wisselwerking tussen het centraal secretariaat en die lokale afdelingen werd door Socius als voorbeeld van goed samenwerken aangehaald. De samenhang bewaren ze op de jaarlijkse vrijwilligersdag (voor de vrijwillige medewerkers) en de Natuurvriendendag (voor alle leden). Omdat gemeenschapsvorming één van de prioriteiten is, kunnen Natuurvrienden zich ook in buitenlandse afdelingen meteen thuis voelen, tot in Chili, Togo en Senegal toe.
De Internationale Natuurvriendenfederatie, waarbij veertig landen aangesloten zijn, hoort in Europa tot de ’the Green ten’, de koepel van de tien grootste milieu- en natuurorganisaties. Ook binnen België bleven De Natuurvrienden niet in hun eigen hoekje zitten. Zo richtten ze mee de BBL op, Trage Wegen, Socius, en de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkeling.
In de studio kwamen voorzitster Greet van Gool en algemeen coördinator Lieven Heuten ons dit alles en nog meer vertellen. Zo hadden we het onder andere nog over een paar bijzondere projecten: de Ecocyclo-fietsroutes, de internationale fietsroutes, en hun eigen, ecologisch verantwoorde versie van de Seven Summits, die heel wat media-aandacht kreeg.
Het maatschappelijk engagement van de Natuurvrienden blijkt ook uit de drie bussen die ze inlegden om deel te nemen aan de grote klimaatbetoging, onder de slogan ‘Voor een sociaal rechtvaardig klimaatakkoord’. Aangezien die betoging na de aanslagen in Parijs werd afgelast, namen ze in plaats daarvan mee deel aan de klimaatmars in Oostende.
En intussen rijpen langzaam de plannen voor de viering van het honderdjarig bestaan.

Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje

Deurne: Groen mee in het bad, PVDA not amused

De afgelopen 3 jaar reed het districtsbestuur van Deurne zichzelf langzaam maar zeker volledig vast. Na de verkiezingen van 2012 werd een zeer krappe coalitie gevormd tussen N-VA, CD&V en VLD. Toen een jaar geleden districtsraadslid Bruno Denys van N-VA de partij verliet uit onvrede met de bestuurstijl was de coalitie haar meerderheid kwijt. Eenkele maanden daarna zat Deurne bestuurlijk helemaal geblokkeerd, ook al omdat er geen andere coalitie mogelijk is zonder Blok of N-VA.
Vorige week kondigde Groen aan dat ze aan het onderhandelen is met de coalitie om mee in het bestuur te stappen. PVDA was onaangenaam verrast want had met Groen en sp.a een alternatieve begroting opgesteld die zou voorgelegd worden aan de meederheid.
We praten met PVDA fractieleider Kristof Vissers: “We hadden een heel sterk positief alternatief klaarliggen. Dat zou een positieve dynamiek gecreeerd hebben en ook een impact gahad hebben op het asociaal beleid van de stad.”
…. en met Groen-Deurne voorzitter Bob Reynders: “We hebben gewoonweg 5 zetels tekort voor een linkse meerderheid.”

Elcker-Ik: 45 jaar sociale actie

Bij de feestelijke eerste vertoning van de Elcker-Ik-documentaire van Timm Knaeps in 2014 engageerde Walter Lotens zich om ook voor een boek over de rijke geschiedenis van het centrum te zorgen. Een welhaast onmogelijk opgave, zo bleek. Die geschiedenis is immers sterk verweven met allerlei mogelijk actiegroepen en initiatieven die in Elcker-Ik ontstonden of er een plek vonden om uit te rijpen, dan weer verzelfstandigden of een andere koers gingen varen. Niet evident dus om af te bakenen wat nu wel of niet in het Elcker-Ik-verhaal thuis hoort. Dat er dynamisch, maatschappelijk geëngageerd volk bij betrokken was, blijkt wel uit de vele bekende namen die in het boek voorkomen.
In onze studio ontvingen we schrijver Walter Lotens, mede-Elcker-Ik-oprichter Hugo Ongena, huidig coördinator Yaël Brakin en Wim Van Hees (wat die laatste met Elcker-Ik te maken had en heeft, hoort u in het audio-fragment). We spraken over de nieuwe sociale bewegingen van de jaren 70/80, de grote rakettenbetogingen en die van Hand in Hand tegen Racisme, het jammere taboe op professionele promotie in progressieve middens, hoe men na het wegvallen van subsidies een doorstart maakt, en vooral ook over de banden tussen oud en nieuw, zowel toen als nu. De bedoeling van het boek is dan ook nadrukkelijk niet om nostalgisch terug te blikken, maar juist om de aandacht te vestigen op de blijvende verbindende rol van Elcker-Ik. Die blijkt uit het lijstje jonge basisbewegingen die er een plaats vonden en vinden: Ademloos en Occupy, en nog recenter Een Andere Joodse Stem, Tafels van Vrede, Buurtfoyer Zuid, een Afrikaanse kunstkring … Daarnaast is er nog steeds een uitgebreid vormingsaanbod, en verzorgen zo’n zestig vrijwilligers in het centrum lessen Nederlands voor nieuwkomers (met/zonder papieren).
Elcker-Ik-radiospecial (augustus 2013) op Radio Centraal
Het boek is verkrijgbaar bij Elcker-Ik zelf, en in de Betere Boekhandel.

De mijnramp in Brazilië

In de Braziliaanse deelstaat Minas Gerais wordt veel ijzererts gewonnen. De vaste afvalstoffen die daarbij ontstaan, laat men lange tijd in een groot bassin bezinken. In bergachtig gebied is zo’n bassin dan aan één zijde afgesloten met een dam.
Twee zo’n bassins lagen niet erg ver van mekaar. In het rapport dat in 2013 werd opgemaakt bij de verlening van de uitbatingsvergunning van de mijn, was al gewezen op het risico van een ‘domino-effect’ moest één van die dammen het begeven.
Precies dat scenario heeft zich dus voorgedaan. Op 5 november omstreeks 15u Continue reading “De mijnramp in Brazilië” →

Fakkeltocht voor een busrijbewijs voor Richard

De bus van Betonne Jeugd zit zonder chauffeur. Richard, die in vroegere jaren als ‘één van de gasten’ zeer genoten heeft van de busuitstapjes, wil graag dat stuk van de werking weer oppikken. Hij droomt trouwens als sinds zijn kinderjaren van een busrijbewijs. Maar dat kost nogal wat centen.
Eva Van Tulden van de Humanistisch-Vrijzinnige Vereniging had vorig jaar al het idee om rond de zonnewende een fakkeltocht te organiseren, als symbool voor het licht, de kennis. En waarom die dan niet meteen koppelen aan een inzamelactie voor een goed doel? Via het Atheneum, waarvan ze trouwens voor de actie de mooie Athena-zaal gratis mogen gebruiken, kwamen ze te weten wat de nood was bij Betonne Jeugd. De match was gemaakt.
Concreet: op woensdag 16 december komt men vanaf 17u samen op de Ossenmarkt. Men heeft dan uiteraard op voorhand ingeschreven (mag tot 10 december) en betaald om zich van een fakkel te verzekeren. Om zes uur stapt het gezelschap dan onder de uitbundige muzikale begeleiding van de Ambrassband over Grote Markt, Groenplaats & Meir. In het Atheneum krijgt men hete soep, en verkoopt Betonne Jeugd hotdogs. Dan volgt het avondprogramma, met optredens en een vrij podium.
In de studio waren Sarah van Betonne Jeugd, Eva Van Tulden (zie hoger), schrijver-dichter Gert Vanlerberghe, die de avond zal presenteren, en Timo, zanger van Tegen Beter Weten In, één van de groepen die komen optreden.