Celine Rich en Julian Darley, een koppel in Canada wonende bekommerde Britten, zag als belangrijkste uitdaging voor de 21ste eeuw de overgang naar steeds lager verbruik van fossiele brandstoffen. Die overgang is onontkoombaar, vanwege de uitputting van de grondstoffen enerzijds en de steeds nadrukkelijkere klimaateffecten van hun verbranding anderzijds. In 2003 richtten ze het Post Carbon Institute op om over dit onderwerp onderzoek te verrichten en campagne te voeren.
Op de eerste PCI-conferentie was ook Richard Heinberg uitgenodigd, met wie we het hieronder te herbeluisteren gesprek voerden. Die had toen al naam gemaakt als lesgever ‘culturele ecologie en duurzaamheid’ en als auteur van allerlei publicaties over energie en klimaat. Hij bleef bij PCI betrokken, als bestuurslid en als ‘fellow’. Fellows zijn de intussen zo’n dertig aan PCI verbonden academici die onderzoek verrichten en publiceren over energie, voeding, water … The Post Carbon Reader, een reeks verhandelingen die ze een paar jaar geleden uitgaven, is op universiteiten en andere opleidingsinstellingen in gebruik.
Eén van de eerste PCI-projecten was een onderzoeksproject in samenwerking met de universiteit van Brits Colombia over ‘low carbon farming’ (bevindingen alhier). Omdat de globalisering van vooral de goederenstroom door het wegvallen van fossiele brandstoffen sterk zal afnemen, lag daarnaast van in het begin de nadruk sterk op zelfredzaamheid op het lokale niveau: de lokale voedselketen, lokale munten, lokale productie en consumptie … Daartoe werden er ‘post carbon outposts’ opgericht, groepen die hun dagdagelijks leven volgens lokale normen gingen herorganiseren. Toen een paar jaar later Rob Hopkins in Ierland met het concept van de transitiesteden kwam, bleek dat duidelijk verder uitgewerkt dan dat van de outposts. Daarom werd het outpost-netwerk opgeheven, en kwam er een Transition US, nauw verbonden aan PCI. Allebei zijn ze lid van de New Economy Coalition van organisaties die vooruitgang loskoppelen van economische groei.
Wreed interessant is de gloednieuwe samenwerking van PCI met Community Action Partnerships, een netwerk van zo’n 1000 onafhankelijke lokale gemeenschapsorganisaties die armoede bestrijden. In de transitiebeweging huizen tot nog toe immers vooral lui die zich bio-voeding en zonnepanelen kunnen veroorloven, terwijl juist de minderbedeelden de komende schokken sneller zullen voelen. Want dat die schokken komen, staat voor PCI vast. Naast duurzaamheid hoort men tegenwoordig dan ook vaak de term ‘resilience’, zoiets als ‘schokbestendigheid, veerkracht’. Dat slaat dan op het vermogen van een gemeenschap om ondanks zo’n schokken te blijven functioneren, en haar waarden in stand te houden.
Sinds 2008 publiceerde PCI heel wat rapporten die aantoonden dat de inschattingen van de opbrengsten uit fracking steevast overoptimistisch waren, wat intussen ook gebleken is. In één spectaculair geval had een officiële studie op vraag van de overheid ergens een potentieel van 15 miljard tonnen geteld, waar PCI er maar 0,6 miljard zag. Door hun toedoen kwam er een tweede officiële studie, die de bevindingen van PCI moest bevestigen. Dit enorme contrast kwam uitgebreid aan bod in de media. Men bezoekt sindsdien al eens vaker de website van PCI.
Omdat Richard Heinberg (PCI?) vaak het verwijt kreeg dat zijn boeken enkel problemen aankaartten zonder oplossingen voor te stellen, publiceerde hij The Oil Depletion Protocol (het olie-opmaak-protocol), een handleiding over hoe wereldwijd alle staten gezamelijk hun olieverbruik geleidelijk kunnen afbouwen. Daar had dan blijkbaar ook weer niemand een boodschap aan. Maar dat kan natuurlijk nog komen.
Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje
 

De Nederlandse priester-politicus Herman Verbeek begeleidde in november 1989 in de abdij van Averbode een groep bezorgde landbouwers, consumenten, en vertegenwoordigers van de vredes-, milieu- en derde wereldbeweging die er zijn boek ‘In boerenhanden’ kwamen bespreken. Daaruit ontstond een feitelijke vereniging, de Werkgroep voor een Rechtvaardige en Verantwoorde landbouw, kortweg Wervel. In tegenstelling tot de al bestaande organisaties die de belangen verdedigen van ofwel de landbouw, ofwel de consument, ofwel de natuur, ofwel de derde wereld, wilde de groep ijveren voor een landbouwmodel dat voor alle partijen een meerwaarde oplevert.
Vlak daarna kwam de varkenspest. Meteen kwam Wervel uitgebreid aan bod in de media met het thema ‘minder varkens, meer prijs’. Enkel de sojahandelaars varen immers wel bij zo veel mogelijk varkensteelt in ons land. De telers zelf zien de vleesprijs kelderen, er komt een mestoverschot dat het grondwater vervuilt, en in Zuid-Amerika moeten lokale gemeenschappen plaats ruimen voor gigantische soja-monoculturen.
In de beginjaren voerde Wervel vooral protest om op het beleid te wegen. Dat leverde geen bevredigend resultaat op, dus schakelden ze over naar het brengen van een positief verhaal, het belichten van goede voorbeelden. De voortrekkers in de agro-ecologie hebben zeker baat bij een organisatie die kan ijveren voor het elimineren van verouderde juridische obstakels. Want nieuwe technieken uitwerken is het probleem niet: er is vooral nood aan een aanpassing van de mentaliteit en het beleid.
De mantra van de schaalvergroting heeft helaas nog maar weinig kracht verloren. De bedoeling daarvan was ooit om Europa zichzelf te laten voeden, wat op deze manier dus duidelijk niét lukt. Toch is er volgens Wervel in b.v. België meer dan genoeg landbouwgrond om zelfvoorzienend te zijn, als er maar een geïntegreerde aanpak zou komen tussen landbouw, natuurbeheer en woonfuncties.
Wervel heeft veel banden met drukkingsgroepen en academische middens in Brazilië, één van de landen waar ‘onze’ soja vandaan komt. Je vindt er hetzelfde debat terug tussen de altijd-maar-méér-fractie en degenen die betogen dat dat een slecht lange-termijnplan is. Het land heeft intussen wel zowel een minister van agro-export als één voor de (vaak agro-ecologische) familiale landbouw. Braziliaanse schoolmaaltijden en overheidscatering moeten voor minstens 30% uit die familiale landbouw komen.
Bij het beluisteren van dit gesprek met communicatiemedewerker Jeroen Watté en campagnemedewerker Patrick De Ceuster (audiolink hieronder) kunt u verder nog allerlei te weten komen over gentechnologie, biobrandstoffen, boslandbouw, de stand van het bio-land en de eiwitten van de toekomst. Helemaal op het einde komt u er achter wat de link is tussen Linux en agro-ecologie.