Twee weken geleden kwam de aankondiging dat de Saoedische firma ERS een nieuwe grote chemische fabriek ging neerzetten aan het Antwerps Delwaidedok. Er is een investering van 3,7 miljard € mee gemoeid , een ongezien bedrag de laatste decennia, die 900 permanente arbeidsplaatsen zou creëren. Bovendien gaat het over spitstechnologie en om het helemaal mooi te maken is het ook nog een groen recyclage project.
Maar amper een dag later kwam er een kink in de kabel toen bleek dat één van de investeerders waarmee de haven uitpakte banden had met terreurorganisatie Al Qaeda. Daarna sloegen alle betrokkenen in een communicatieve kramp en sedertdien heerst er een compleet communicatieembargo. Zelf het technologisch instituut VITO wordt het zwijgen opgelegd en mag niet spreken met de pers over de studie die het deed over het project.
We spreken met Tom Cochez van Apache.be die de kat de bel aanbond.
“Je verwacht niet dat over zo’n groot project zo amateuristisch gecommuniceerd wordt en dat vanaf dag twee via een communicatiebureau gelogen wordt. Dat stemt mij niet hoopgevend.”
Of dat media- embargo veel helpt is maar de vraag want ondertussen rijzen er nog vragen. Over de technische kant van de zaak en over de logistiek. Op een officieel antwoord moet zeker nog een maand gewacht worden.
Mischien hebben Geert Bourgeois en Bart De Wever de ERS pluimen niet alleen onterecht maar ook te vroeg op hun hoed gestoken.
Ondertussen alvast de nodige achtergrond.
Het ERS project is een ”waste to chemicals” (WTC) chemische installatie die jaarlijks 3,5 miljoen ton plastiek afval zou omzetten naar ammoniak en ureum. Ureum wordt vooral voor de productie van meststoffen gebruikt. Daarbij wordt het afval eerst met zuurstof op hoge temperatuur vergast tot een mengsel van koolstofmonoxide (CO) en waterstof (H2). In een volgende stap wordt de waterstof gebonden met stikstof tot amoniak (NH3). Een deel van de amoniak wordt dan verder omgezet tot ureum door reactie met CO2.
Een dag na de officiele aankondiging kwam er dus al een kink in de kabel: Saleh Kamel, één van de investeerders waarmee de haven uitpakte, bleek banden te hebben met terreurorganisatie Al Qaeda. Daarna sloegen alle betrokkenen in een communicatieve kramp.
Een technische studie door VITO was positief en oordeelde dat het WTC project een goed alternatief is voor verbranding van het afval.
We contacteerden VITO voor verdere technische uitleg maar ook VITO kreeg spreekverbod opgelegd. Officieel is de reden dat ‘de onderhandelingen met het Havenbestuur bezig zijn’ maar het stilzwijgen doet alleen maar meer vragen rijzen. En niet alleen rond de connectie van één van de investeerders. Hoe de financiering zal rondkomen is koffiedik kijken maar door de schaal is het project ook logistiek en technisch een enorme uitdaging. Hoe kan een bedrijf dat amper drie jaar bestaat, een onduidelijke finciële structuur heeft, geen zelf opgebouwde technische know-how en zelfs geen eigen website, zo’n project verwezenlijken?
deel 1
Tom Cochez: “In 2002 werd bij een politieinval in Sarajevo de zogenaamde ‘Golden Chain’ lijst met sponsors van Al Qaeda aangetroffen. De FBI heeft die lijst later gevalideerd. Op de lijst staan de namen van 20 mensen vermeld, voornamelijk Saoedische miljardairs, waaronder Saleh Kamel, de man die nu zou investeren in de Antwerpse haven.“
“Saleh Kamel is vrijgesproken van betrokkenheid bij de aanslagen tegen het Pentagon en het World Trade Center in New York van september 2001. Maar Kamel is ook één van de belangrijkste islamitische bankiers en eigenaar van de Soedanese Al Shamal Bank die gebruikt is voor de finaciering van de aanslagen. Osama Bin Laden heeft ook geïnvesteerd in de bank. Maar zelfs als Kamel er dus niet bij betrokken was, zijn naam staat wel op de lijst waarvan FBI bevestigt dat het over financiers van Al Qaeda gaat. “
RC: Toch wel eigenaardig dat de Amerikanen dat laten passeren. Klokkenluiders worden opgejaagd en financiers van de grootste terroristische organisatie worden gerust gelaten.
Cochez: “Herinner u de documentaire Fahrenheit 9/11 van Michael Moore waarin de banden tussen de families Bush en de Bin Laden aan bod komen. De links tussen de familie Bush en de entourage van de Saoedische koninklijke familie zijn goed gedocumenteerd.”
RC: Michael Moore haalde de mostaard voor Fahrenheit 9/11 uit het boek ‘House of Bush, House of Saud’ van Craig Unger die we in 2008 nog geïnterviewd hebben naar aanleiding van zijn boek over de band tussen de neocons en conservatieve christenen (‘The Fall of the House of Bush‘) . Ook in ‘House of Bush, House of Saud’ komen de ‘Golden Chain’ en Saleh Kamel ter sprake.
Tom Cochez: “De andere financier waarvan sprake, de familie Al Issa, is niet verdacht van steun aan terreur. Je kunt je natuurlijk wel afvragen of je met een land als Saoedie Arabië wel zaken moet doen.”
RC: Onze bestuurders gingen de zaken toch aan de bron aanpakken? Terrorisme, bootvluchtelingen…
Tom Cochez: “Het beeld onstaat dat langs de voordeur de strijd gevoerd wordt tegen het terrorisme en dat de financiers terzelfdertijd naar Antwwerpen gehaald worden via de achterdeur.”
RC: Jullie brachten dit uit en wat dan?
Tom Cochez: “Andere kranten namen het bericht in eerste instantie over, met bronvermelding zelfs. Maar toen ontkende ERS, de firma die de investering zou doen, dat Saleh Kamel iets met de zaak te maken had. In de berichtgeving de dag vóór de perconferentie (in de Gazet v Antwerpen en De Tijd, nvdr) stond Kamel nochtans vermeld.“
RC: Als voornaam en respectabel ondernemer….?
Tom Cochez: “Het is de vijfde rijkste man van Saoedie Arabië, hij heeft 2,7 miljard persoonlijk fortuin. Daar kan je inderdaad eens mee naar buiten komen. En in die zin gebeurde dat dus. Maar toen er een geurtje aan bleek te zitten werden de handen er zeer snel vanaf getrokken en werd er gedaan alsof wij de zaak uit onze duim gezogen hadden. Wij waren zeker van onze zaak en bovendien had het havenbedrijf een bericht uitgestuurd waarin sprake was van de familie Al Issa en van Kamel. “
RC: Vooraleer we pauzeren moeten we het nog even over de media hebben. In het eerste bericht dat we zagen was er sprake van ene Albert Van Rielaer als CEO van ERS. Na een snelle google bleek dat het om een typfout ging en dat het om Albert Van Rillaer gaat, Operations Manager van een ander bedrijf GEMS. Onderstussen was de typfout wel al op andere nieuwssites overgenomen….
Tom Cochez: “ Je moet een onderscheid maken tussen on-line en geschreven pers. On line wordt zeer veel gecopieerd. De papieren kranten hebben ook weinig tijd maar toch meer dan de redacteurs van de websites. De kans dat je daar dergelijke fouten terugvindt is kleiner.”
“Het persbericht van ERS waarin gesteld werd dat Apache onjuistheden zou vertellen werd gretig en klakkeloos door de media overgenomen. Als snel bleek dat we toch gelijk hadden.”
RC: Niet veel van jullie berichtgeving wordt door de mediagroepen en VRT overgenomen. Nu gebeurde dit wel. Is het deze keer correct verlopen wat betreft bronvermelding?
Tom Cochez: “ Deze keer wel maar we lezen veel van onze verhalen in andere media zonder bronvermelding. Dat is niet correct en niet collegiaal. Wij proberen het wel correct te spelen. Maar dit gebeurt ook tussen de reguliere media onderling. Binnen de mediagroepen gaat men wel sneller verwijzen naar elkaar. Het is een beetje klein en het belang van bronvermelding wordt ook wel wat overschat. “
RC: Iedere lezer van De Standaard kent De Morgen wel, maar ze kennen misschien niet allemaal Apache.be.
Tom Cochez: “Voor ons is het inderdaad wel belangrijk om visibiliteit te genereren. Wat we ook wel zagen is dat het persbericht van ERS waarin gesteld werd dat Apache onjuistheden zou vertellen wel gretig wordt overgenomen. Er is een probleem dat persberichten klakkeloos overgenomen.“
RC: De andere welklinkende naam die in de kop van jullie artikel stond, naast Al Qaeda, was ‘Bart De Wever’. (‘De Wever haalt vermeend financier Al Qaeda naar Antwerpse haven’). Doen jullie niet mee aan de De Wever-hype? De man heeft toch weinig van doen met de zaak? Misschien heeft princes Astrid er zelfs meer verdienste/ schuld aan.
Tom Cochez: “Dat klopt. We weten dat als we ‘De Wever’ in de kop gebruiken de kans groter is dat meer volk naar het artikel kijkt. Maar anderzijds was het wel Bart De Wever die direct na het uitlekken van het nieuws het project claimde voor Geert Bourgeois. Het was trouwens opvallend hoe de Antwerpse Haven meer afstandelijk over de zaak communiceerde dan de politieke wereld die zichzelf direct een medaille gaf.”
“Het klopt misschien wel dat Bart De Wever niet veel van doen heeft met het project maar na het uitlekken van het nieuws claimde hij het wel direct voor Geert Bourgeois.”
Deel 2:
We contacteerden eerst Albert Van Rillaer van ERS voor een technische uitleg. Hij verwees ons door naar ‘CC Strategies’. Daar kregen we van Eric Potier te horen dat we voor een technische uitleg bij VITO moesten zijn of bij UA professor Karl Vrancken die ook meegewerkt heeft aan de VITO screening van het project. Professor Vrancken leek in eerste instantie bereid te zijn om met ons te praten maar moest ons later melden dat dat niet kon omdat ook hij en VITO niet meer mochten communiceren over het project.
We kregen wel te horen dat de technologie van de vergassingsinstallatie zou geleverd worden door het Zwitsers bedrijf Thermoselect. Thermoselect is al sedert de jaren ’80 bezig met vergassing van afval.
Waar is de rest van de koolstof naar toe?
VRT meldde in een gesprek met VITO medewerker Ive Vanderreydt dat de fabriek ‘geen uitstoot heeft’. Er komt warmte vrij bij de chemische reacties en de productie van ureum gebruikt CO2 maar we vroegen ons toch af of het wel klopt dat er helemaal geen uitstoot is (vooral van CO2) en dat was dan ook één van de zaken die we wilden laten bevestigen. Er is namelijk sprake van 3,5 miljoen ton plastiek die omgezet wordt naar 1,2 miljoen ton ureum en 0.65 miljoen ton ammoniak. Ammoniak en ureum bestaan voor een belangrijk deel uit stikstof dat uit de lucht wordt gehaald.
Een schema van het proces meldt inderdaad “zero emissions, no chimney”. Dat is dan wel op voorwaarde dat alle koostof die in het synthesegas (‘syngas’) zit kan verwerkt worden in de ureum die geproduceerd wordt uit het synthesegas. Maar dan lijkt het ons dat uit 3,5 miljoen ton plastiek (dat voor 60-75% bestaat uit koolstof) veel meer dan 1,2 miljoen ton ureum zou moeten geproduceerd worden dat maar voor 20% uit koostof bestaat. Waar is de rest van de koolstof naar toe?
Een rapport van de ’American Chemistry Council’ (p32) meldt dat de installaties van Thermoselect erg kostelijk zijn om te laten draaien en dat verschillende moesten sluiten wegens niet rendabel. Het rapport toont verder dat ook de schaal van het project een uitdaging is aangezien de bestaande installaties van Thermoselect enkele honderden tonnen verwerken per dag terwijl de Antwerpse installatie 10.000 ton per dag zou verwerken.
Tom Cochez stelt zich de vraag hoe de zaak logistiek gaat geregeld worden: “Gelukkig kan alles met de boot gebracht worden maar het blijft toch een vraag hoe dit gaat gebeuren en of het de balansen rond afvalverwerking niet zal ontregelen. Eén Hollands bedrijf zou alle afval aanvoeren. Maar er zal een impact zijn op de lokale afvalverwerking “
RC: Maar is die niet positief? In plaats van te verbranden wordt het plastiek omgezet naar een hoogwaardig product? Al valt daar misschien ook nog over te discussiëren aangezien het een chemische meststof is.
Tom Cochez: “Klopt, maar het kan het bestaand systeem wel ontwrichten.”
RC: Valt dus te bezien, maar voorlopig radiostilte.
Tom Cochez: “Dat was het meest storend. Er werd gecommuniceerd alsof de investering al rond was en de zaak werd al politiek gerecupereerd op het moment dat er nog vragen waren rond investeerders en technologie.”
RC: En dan schiet men nu in een kramp en wil men zelfs over de technische kant van de zaak niet meer communiceren.
Tom Cochez: “Je verwacht niet dat over zo’n groot project zo amateuristisch gecommuniceerd wordt en dat vanaf dag twee via een communicatiebureau gelogen wordt. Dat stemt mij niet hoopgevend.”