Het uitblijven van een doortastend klimaatbeleid geeft aan dat de beleidsmakers in ons Vlaanderen aan zee er niet van overtuigd zijn dat actie moet ondernomen worden om de broeikasgasuitstoot snel naar beneden te halen. Naast lokale landbouw- en industrielobbies spelen echter vanuit de VSA overgewaaide drukkingsgroepen een belangrijke rol.
Van zodra, eind jaren ’80, de wetenschappelijke consensus duidelijk werd ontstond er in de VSA een tegenbeweging. Die werd opgezet en gesteund door enerzijds olie-en gasbedrijven en anderzijds ideologen die huiveren van publieke controle. Naarmate wetenschapppelijk onderzoek de klimaatopwarming verder bevestigd werd krijgt het anti-wetenschappelijk karakter van de klimaatskeptische beweging religieuse trekjes.
Tom Cochez en Jan Walraven van Apache onderzochten de netwerken en strategie Continue reading “De Amerikaanse oorsprong en banden van de Vlaamse klimaatontkennerskerk”
Categorie: Klimaat
Nationaal Klimaatplan: graag wat minder koterijen, meer overleg en meer resultaat
Op de valreep dienden onze overheden op oudejaar 2018 een ontwerp van het Nationaal Energie-Klimaatplan (NEKP) in bij Europa. Dat plan zou moeten beschrijven wat Vlaanderen, Brussel, Wallonië en de nationale overheid zullen doen om de met de andere Europese staten overeengekomen klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen.
Recentelijk werden er adviezen afgeleverd op het plan door de Europese Commissie en verschillende lokale middenveldinstanties (patronaat, vakbonden, milieuorganisaties…).
Allemaal komen ze tot dezelfde conclusie: ons ‘Geïntegreerd Nationaal Energie- en Klimaatplan’ is allesbehalve geïntegreerd maar een bundeling van vier verschillende plannen die niet op elkaar zijn afgestemd. Inhoudelijk is het oordeel dat de overeengekomen doelstellingen in verband met reductie van CO2 uitstoot en gebruik van hernieuwbare energie niet zullen gehaald worden.
Jan Mertens van de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) geeft toelichting bij het ingediend ontwerp.
“De regeringen schuiven zaken voor zich uit en komen niet tot een akkoord. Het is gewoon een objectief feit dat bijvoorbeeld Duitsland verder staat dan Belgie met zijn energiebeleid.”
“De complexiteit van het Belgisch model mag niet gebruikt worden om niets te doen. Het probleem is dat sommige spelers op de rem staan en gewoon niet voldoende ver willen gaan.”
Tegen ten laatste 31 december moet een definitief plan ingeleverd worden. Pas in december 2015 bereikten de gewesten een akkoord over het te voeren beleid tot 2020, drie jaar te laat.
Alhoewel er nog enkele elementen van het klimaatbeleid, zoals NMBS en biobrandstoffen, op Belgisch niveau zitten wordt het klimaatbeleid grotendeels bepaald door de gewesten volgens een confederaal overlegmodel, zonder Belgische stiefmoeder.
Continue reading “Nationaal Klimaatplan: graag wat minder koterijen, meer overleg en meer resultaat”
Het Uur van de Strijd #1: Willem-Frederik Schiltz (Open VLD)
Willem-Frederik Schiltz staat derde op de lijst van Open VLD voor de Vlaamse parlementsverkiezingen op 26 mei, een strijdplaats.
Met zijn pleidooi voor een ambitieus klimaatbeleid is hij een buitenbeentje binnen de huidige meerderheid. “Er worden goed maatregels genomen en er is veel vooruitgang geboekt de afgelopen jaren, maar het is zeker nog niet goed genoeg.”
Zijn partij blokkeerde op nationaal niveau onlangs de Klimaatwet die voor een consistenter beleid op lange termijn moest zorgen. Schiltz pleit wel voor een Klimaatbegroting op Vlaams niveau waardoor een voorafgaande evaluatie van klimaatmaatregels zou gebeuren. Hij is niet te spreken de blokkering door N-VA van de Belgische deelname aan de High Ambition Coalition met de buurlanden.
Over de toekomst van de Antwerpse haven als CO2 neutrale industriële cluster die nu jaarlijks 15 miljoen ton CO2 uitstoot: “Dat zal één van de hardste noten zijn om te kraken. Niemand wil dat die industrie die voor een belangrijk deel van onze welvaart zorgt verdwijnt. Een lange-termijn startegie voor een overschakeling van een fossiele basis naar een bio-basis is nodig. Innovatie en technologie schieten ons hier ter hulp. Zefregulering zal echter niet volstaan en we moeten eraan denken om de subsidies die we nu geven te heroriënteren in het kader van die transitie.”
Klimaatzaak: de overheden antwoorden
In 2015 klaagde een groep burgers de vier Belgische overheden aan voor het volgens hen falend klimaatbeleid. Na vier jaar jurdische obstructie komen overheden nu met een respons. Volgens Johan Van Den Bosch, bestuurder van vzw Klimaatzaak blijven de gewesten en nationale overheid steken in ontkenning.
De juridische actie kwam er 2015 in navolging van een gelijkaardige Klimaatzaak in Holland, een jaar eerder Daar kregen de klagers van de rechtbanken tot nu toe steeds gelijk wat geresulteerd heeft in een veel krachtiger klimaatbeleid. In België bewandelen de overheden in een ongeziene unitaire solidariteit het pad van de procedurele obstakels om de vooruitgang in de zaak tegen te houden. Vooral de gewesten zijn bevoegd in zake klimaat, de nationale Belgische overheid heeft enkel een coördinerende rol. Vlaanderen blokkeerde de zaak omdat die in het Frans gestart was. De Vlaamse regering haalde bakzeil maar het belangrijkste doel, het zo lang mogelijk tegenhouden van de zaak, was met de vertraging van meer dan twee jaar wel bereikt.
“Door hier vijf jaar een juridische procedureslag tegen te voeren geeft de overheid aan hoe (on)belangrijk ze klimaatbeleid vindt. “
De afgelopen week bezorgden de overheden hun eerste gezamenlijke respons. “In het document van 300 pagina’s verwijzen de regeringen vooral naar elkaar en naar procedures. Opnieuw hebben ze het over ongeveer alles, behalve over het klimaat. Er wordt geargumenteerd dat rechtbanken zich niet moeten uitspreken over klimaatverandering en verder dat de betreffende rechtbank niet bevoegd is over een zaak die over alle gewesten gaat. Er wordt geargumenteerd dat het Grondwettelijk hof het orgaan is dat hierover moet oordelen, niet een rechtbank in Brussel.”
“Voorts stellen de overheden dat ze hun eigen beleid voldoende vinden. e geven duidelijk aan welke maatregels genomen zijn om de CO2 reductie te beperken tot het met Europa afgesproken niveau. Maar het zal uit de feiten moeten blijken of het effectief voldoende is. De intenties en het gecreëerd kader zijn onvoldoende als bewijs voor de stelling dat men ‘redelijk bezig is’. Of de Europese doelstellingen gehaald zullen worden met de voorgestelde acties moet blijken maar bovendien is veel meer nodig dan de Europese doelen. Onze overheden verstoppen zich ook achter het Europa en de VN, maar het is de tak van onze overheden om op dat niveau ook aanwezig te zijn en de nodige afspraken te ratificeren en een ambitieus klimaatbeleid te steunen. ”
“En of de Europese doelstellingen gehaald worden voor 2020 moet dus nog blijken. De cijfers worden nogal gemakkelijk opgesmukt door gebruik te maken van mechanismen zoal de aankoop van warme lucht. ”
“Wij zullen tegen juli met een respons komen op het document van de overheden en dan moeten zijn een tegenrespons geven. De verwachting is dat in het najaar van 2020 de pleidooien eindelijk kunnen doorgaan. Dan zullen de feiten spreken, niet de intenties.” .
“We zullen vijf jaar verloren hebben met procedureslagen. Dat is pijnlijk en toont aan waar de prioriteiten liggen.”
CO2 emissiehandel begint iets op te leveren
Het Europees emissiehandelsysteem leverde België sedert 2013 al een miljard € op. Bovendien stegen de inkomsten in 2018 alleen tot bijna 400 miljoen €, dankzij de hogere marktprijs voor CO2. Het geld wordt ook gebruikt voor groene investeringen. Toch ziet Benjamin Clarysse van BBL nog ruimte voor verbetering. Waarom kreeg bijvoorbeeld Exxon jaarlijks een miljoen van het klimaatgeld?
Grote industriële uitstoters van broeikasgassen moeten hun emissies jaarlijks rapporteren en voor een deel van die emissies moeten ze uitstootrechten kopen binnen een Europees systeem, EU ETS. Het geld van die aankoop gaat dan naar staten die het dan moeten gebruiken voor klimaatactie.
Een belangrijk deel van de uitstootrechten wordt gratis uitgedeeld, vooral an bedrijven die moeten concurreren met bedrijven gevestigd in landen waar broekasgassen kosteloos mogen uitgestoten worden. Zo krijgt de petrochemie haar uitstootrechten grotendeels gratis. De elektriciteitsproducenten daarentegen moeten wel betalen voor hun uitstoot.
De grote Belgische emitoren stoten samen jaarlijk ongeveer 45 miljoen ton CO2 uit. De cijfers tonen aan dat op 20 tot 25 miljoen ton daarvan uitstootrechten betaald werden. (Bronnen: europa.eu en klimaat.be).
Dat de opbrengst in 2018 steeg tot bijna 400 miljoen € heeft alles te maken met Continue reading “CO2 emissiehandel begint iets op te leveren”
Vlaams Klimaatplan voor 2030
Kustregio Vlaanderen staat op de rem als er engagementen moeten gemaakt worden voor de vermindering van uitstoot van broeikasgassen. Julie Vandenberghe van WWF geeft een stand van zaken.
Het Vlaams Klimaatplan voor 2030 werd achter gesloten deuren opgesteld. Noch parlement, noch NGO’s werden erbij betrokken.
Het confederalistisch overlegmodel waarbij de regio’s onderling de te maken inspanning moeten verdelen is een mislukking. De uitstootreductie van Vlaanderen sinds 2005 bedraagt momenteel slechts 0.4% terwijl er tegen 2020 een vermindering van 15.7% moet verwezenlijkt zijn.Het gaat hier over de uitstoot van vooral verkeer en gebouwen, dus niet van industrie en elektriciteitsproductie. De discussie over kerncentrales versus gascentrales is in deze dus irrelevant.
Net door die dramatische achterstand gaan de politieke beleidsmakers nog meer op de rem staan als het over de plannen voor 2030 gaat.
WWF pleit voor een Klimaatwet die het beleid meer kracht moet geven.
2020
Tegen 2012 hadden de drie gewesten een akkoord moeten afsluiten over de verdeling van de inspanning tot 2020. Pas in december 2015 geraakten ze eruit en het politiek gehakketak blijkt drie jaar later ten koste van het resultaat te gaan: met 0.4% reductie staan we veraf staan van de 15.7% reductie die we binnen twee jaar moeten halen. Julie Vandenberghe: “Er moeten drie doelstellingen gehaald worden: voor uitstootreductie, voor de productie van hernieuwbare energie, en ook voor energiebesparing. Er is nog een kansje dat we het doel van hernieuwbare energie halen, maar de emissiereductie en energiebesparings-doelen missen we zeker.”.
2030
Voor 2030 is het huiswerk op Europees niveau zo goed als af: Er ligt een doelstelling van 40% emissiereductie op tafel voor gans de EU. WWF merkt op dat het IPCC “1.5ºc”- rapport aangeeft dat Europa de uitstoot met 55% zou moeten reduceren tegen 2030.
De 40% reductie werd vertaald naar de verschillende lidstaten. Voor België ligt die op 35%, maar hoe die inspanning onder de gewesten verdeelt zal worden hebben de gewesten nog niet afgesproken.
Tegen eind 2019 moet België een plan aan de Europese collega’s voorleggen waarin staat hoe ze aan de 35% zal komen. Dat plan moet bevatten wat de drie gewesten gaan doen. De Vlaame overheid is klaar met de eerste versie van haar ‘ambitieus’ klimaat- en energieplan maar volgens WWF is dat veel te zwak. Julie Vandenberghe: ” Er staan onvoldoende maatregels in om de doelstellingen van 2030 te realiseren. Bovendien staat Vlaanderen al achter aangezien we de 2020 doelstellingen niet zullen verwezenlijken. Juist door die achterstand wordt de 35% doelstelling ambitieus.”
” Bovendien is de opmaak van het Vlaams Klimaat- en Energieplan niet op een transparante manier gebeurd want noch parlement, noch NGO’s werden erbij betrokken. De Federale Raad Voor Duurzame Ontwikkeling werd wel om een advies gevraagd, maar het is bijna onmogelijk voor die raad om een met een standpunt nar voor te komen aangezien ze bestaat uit zeer uiteenlopende belangengroepen, gaande van milieubewegingen tot patronaat. Er zou feedback gevraagd worden begin 2019, maar dat zal dus feedback zijn op een plan dat er al ligt.”
Niet alleen met het middenveld hebben de Vlaamse beleidsmakers niet gesproken, ook met de andere gewesten moet het overleg nog beginnen.
Links: IPCC 1.5ºC rapport
Europese Klimaatstrategie 2030 bijna rond, ondanks valse Belgische noot
De Belgische regering stemde dinsdag tegen de normen voor energiebesparing die voorlagen op de Europese Raad. De tegenstem kwam enkele dagen na de grote klimaatmars in Brussel.
Greenpeace is niet te spreken over de houding van de Belgische politiek en reageert via een petitie, niet gericht aan de regering maar aan de koning. We hebben Joeri Thijs van Greenpeace aan de lijn. “We richten ons naar de koning omdat de bevoegde politici het signaal van afgelopen zondag niet begrepen hebben.”.
Zoals alle EU wetgeving moeten Parlement, Commissie en de Staten hun zeg doen. Met de stemming van dinsdag door de staten in de Raad is de Europese klimaatstrategie voor 2030 bijna rond. Volgens Joeri Thijs volstaat is de 33% energiebesparing die nu overeengekomen zelfs niet. Aangezien de goedkeuring van de besparingsnormen bij meerderheid gebeurde kon België met haar valse noot een wetgeving op Europees niveau niet blokkeren.
“De Belgische houding verschilt duidelijk met die van Holland. Daar heeft de Klimaatzaak wel wat teweeggebracht. Er valt nog wel wat op te merken op het beleid van de Hollandse regering maar er worden echte stappen vooruit gezet en ze zijn samen met de scandinavische landen voortrekkers voor de implementatie van wat nu voorligt. Ze beseffen dat ze als kustland veel te verliezen hebben.”
“Bij ons heeft minister Marghem niets gedaan en zij is dus zeer slecht geplaatst om met de vinger te wijzen naar Vlaanderen, maar ze heeft wel gelijk. En binnen Vlaanderen is het vooral N-VA die blokkeert. Het is duidelijk dat de lobby van de petrochemische industrie het standpunt van de N-VA bepaalt. Het is het goed recht dat de industrie zich zo opstelt maar dat daardoor de houding van een partij en die van gans het land helemaal bepaald wordt is beschamend. Het is cynisch om enerzijds de kernuitstap te willen tegenhouden omdat we de stroom nodig hebben maar anderzijds energiebesparende maatregels ook tegen te houden.”
Nu zal België de 2030 doelstellingen in een plan moeten gieten en de inspanning verdelen tussen de drie gewesten. Dit gebeurt op confederale wijze: het zijn de gewesten die er onderling moeten uitgeraken. Bij de opmaak van het plan voor 2020 zijn ze daar pas 4 jaar na de deadline in geslaagd. Het politiek getouwtrek heeft voor een achterstand gezorgd. Joeri Thijs: ” We halen onze 2020 doelstellingen absoluut niet. Dat we goed bezig zijn in Vlaanderen zoals de Vlaamse regering zegt klopt absoluut niet. De Vlaamse regering moet vooral een beleid voeren voor de sectoren die buiten de emissiehandel vallen (De industriële sectoren die aan de emissiehandel mee moeten doen worden geregeld op Europees niveau, nvdr). Dat gaat dan over transport en uitstoot van gebouwen. Die uitstoot moest tegen 2020 met 15% zakken ten opzichte van 2005. We zitten aan een daling van 0.4%.”
“En hoe langer je wacht met actie te ondernemen, hoe moeilijker het wordt. Ook daarom zegt de regering nu dat de doelstellingen te ambitieus zijn. Inderdaad.. Als je tien tot vijftien jaar lang niet de keuzes maakt die helpen om de uitstoot te doen dalen dan wordt het heel moeilijk. ”
Link:
– Uitslag stemmming Europese Raad
– Richtlijn Energie-Efficiëntie, Richtlijn Hernieuwbare Energie
De voetafdruk van de Antwerpse skipiste
Op 2 augustus, toen de temperatuur piekte boven 30 graden, maakte de stad Antwerpen reclame op Twitter voor een overdekte skipiste. We vroegen hoeveel stroom de piste jaarlijks verbruikt.
Vandaag liet de stad weten dat de piste jaarlijks 2 GigaWattuur verbruikt. Het complex is geïsoleerd met 20 cm PIR. Er zijn intenties om energie te besparen door installatie van zonnepanelen en via het gebruik van de restwarmte van de ISVAG verbrandingsoven om de sneeuwlaag te koelen.
Als we ervan uitgaan dat bijkomende stroom geproduceerd wordt door gascentrales die bijna 500kg CO2 uitstoten per MegaWattuur, dan veroorzaakt de Antwerpse skipiste een jaarlijkse uitstoot van bijna 1000 ton CO2, evenveel als ongeveer 100 inwoners. (België genereert jaarlijks bijna 9 ton CO2 per inwoner.)
De grotere piste in Doebai zou slechts de helft aan stroom verbruiken. Of dat klopt valt te bevestigen, aangezien de cijfers op het internet allemaal naar dezelfde Duitse bron lijken te leiden.
Vlaams Klimaatbeleid of door gezinnen en KMO's betaalde subsidiemolen voor industrie?
Eerst duurde het jaren vooraleer de drie gewesten overeen kwamen wie welk deel van het klimaatgeld zou krijgen. Nu blijkt Vlaanderen jaarlijks 40 miljoen van dat geld niet te gebruik voor klimaatprojecten maar voor de subsidiëring van de grote uitstoters van broeikasgassen.
Bond Beter Leefmilieu organiseert een petitie tegen het voeren van een industrieel subsidiëringsbeleid met klimaatgeld en richt daarbij haar pijlen op Exxon.
In principe moeten bedrijven die veel CO2 uitstoten emissierechten aankopen. Het geld dat ze daarvoor betalen komt in een pot terecht en dat potje moet dan confederaal verdeeld worden, ttz door de drie gewesten onderling. Het was over die verdeling dat meer dan 5 jaar lang gediscussieerd. Uiteindelijk werd vorig jaar dan toch een akkoord bereikt.
De volgende stap is de verdeling van het geld voor klimaatprojecten. Die verdeling is nu beslist en het blijkt dat bijna de helft van dat geld gebruikt wordt om de grote vervuilers te subsidiëren. De logica is dat ze moeten gecompenseerd worden voor de stijging van de kost van de elektriciteit die de stroomproducenten aan hen doorrekenen. Het gaat dus over de indirecte kost die de grote uitstoters ondervinden. Aan de directe kost ontsnappen ze ook want ze krijgen gratis uitstootrechten toebedeeld. Teveel zelfs.
Maar ook de indirecte elektriciteitskost wordt excessief terugbetaald: “Het probleem is dat ze bijna 4 keer meer terugbetaald worden dan de echte kost die ze ondervinden”, aldus Mathias Bienstman van de Bond Beter Leefmilieu. De compensatie gebeurt door een vergoeding te betalen voor de CO2 uitstoot die het gevolg is van hun elektriciteitsverbruik. “Ze worden gecompenseerd alsof er 760kg CO2 uitgestoten zou worden per verbruikte megaWatt-uur, terwijl in werkelijkheid maar 210kg per MWh uitgestoten wordt.” Het gaat over 40 miljoen €per jaar.
Volgens milieuminister Schauvliege is het Europa die dit compensatiesysteem voorstelt. Dat klopt, maar het is wel de keuze van de Vlaamse regering, niet van Europa, om een veel te hoge compensatie te geven.
Exxon is niet de grootste slokop van de overcompensaties. Zo vangt ArcelorMittal jaarlijks zelfs 5,4 miljoen aan subsidies uit de klimaatpot. Ook Nyrstar, Inovyn, Vynova (onder controle van IGIC) en BASF krijgen jaarlijks elk 3,3 tot 3,8 miljoen € toegeschoven.
De subsidies worden betaald uit de klimaatpot die grotendeels gevuld wordt met geld dat door de elektriciteitsproducenten betaald word. Die rekenen de kost evenwel door aan de verbruikers, industrie, KMO’s en gezinnen. Aangezien de (groot) industrie overmatig gecompenseerd wordt zijn het dus de gezinnen en KMO’s die jaarlijks de 40 miljoen € subsidies ophoesten.
Maar waarom Exxon als doel van de campagne als het bedrijf niet de grootste ontvanger is?
Mathias Bienstman: “Wie viseren Exxon in onze campagne omdat het bedrijf staat voor de industrie die jarenlang tegen het klimaatbeleid heeft gevochten. Op exxonknew.org wordt uitgelegd dat wetenschappers van Exxon al in de jaren ’70 wisten dat klimaatverandering reëel was maar dat het bedrijf erover loog. En nu heeft Trump Rex Tillerson, de voormalige CEO van Exxon, aangesteld als minister van buitenlandse zaken.”
Link: Lijst ontvangers klimaat-overcompensatie HIER
Akkoord over CO2 uitstoot in de burgerluchtvaart: Hete Lucht
Op 6 oktober werd een akkoord bereikt over een aanpak van de CO2-uitstoot van de burgerluchtvaart. Maar het akkoord laat toe dat de CO2-uitstoot van de burgerluchtvaart ongelimiteerd verder stijgt en bepaalt enkel dat de stijging na 2020 gecompenseerd moet worden door een daling elders. Door aankoop van Hete Lucht dus…
Het initiatief werd genomen door de ICAO, wereld-burgerluchtvaartorganisatie van de VN, en kwam er nadat Europa de uitstoot van CO2 van burgerluchtvaart had opgenomen in haar emissiehandelssysteem. Na druk van de VSA en China kwam Europa grotendeels op haar stappen terug en werden alleen vluchten die binnen Europa uitgevoerd worden in het emissiehandelssysteem (de EU ETS) opgenomen. Intercontinentale Continue reading “Akkoord over CO2 uitstoot in de burgerluchtvaart: Hete Lucht”