De politieke crisis in corona-tijden, 300 dagen na de verkiezingen – Dave Sinardet

foto: Damien Caumiant, Creative commons, Attribution-Share Alike 4.0

De regering Wilmès II krijgt volgende week volmachten om de corona-crisis aan te pakken. We overlopen met politicoloog Dave Sinardet de politieke situatie voor en tijdens de aanloop naar de nieuwe regering .
Na de verkiezingen van mei 2019 stelde Sinardet dat een coalitie tussen PS en N-VA niet voor de hand lag maar anderzijds bijna onvermijdelijk was. Een half jaar later was hij tot de conclusie gekomen dat het niet zou lukken. “Rudy Demotte en Geert Bourgeois kwamen in november zelf al tot die vaststelling maar men blijft ondertussen die illusie leven inblazen. Het probleem is niet inhoudelijk maar politiek, langs beide kanten maar nog meer bij de PS dan bij N-VA. Dat is ook te verklaren: de PS heeft een alternatief, namelijk Paars-Groen/Vivaldi, terwijl de N-VA dat alternatief niet heeft.”

“Het uitstelgedrag van de politieke partijen neemt ziekelijke proporties aan. Waarom hun toelages vanaf een bepaald moment niet maandelijks met 3 of 5% te verminderen tot er een nieuwe regering is? “

“Dus Paars-Geel komt er niet omdat vooral de PS het niet wil, terwijl Vivaldi er niet komt omdat CD&V het niet wil. Als CD&V bij die houding blijft dan zit er niets anders op dan nieuwe verkiezingen te organiseren. De strategie om te blijven plakken aan N-VA wordt niet door iedereen binnen de CD&V gesteund, zeker niet bij de federale CD&V parlementsleden. Maar de strategische lijnen worden momenteel bepaald vanuit het West Vlaanderen van Hilde Crevits die als minister samen met N-VA in de Vlaamse regering zit.”
“Toen de corona-epidemie doorbrak liet Paul Magnette (PS) verstaan dat hij zijn veto tegen de N-VA zou kunnen opgeven; donderdagavond zaten De Wever en Magnette Continue reading “De politieke crisis in corona-tijden, 300 dagen na de verkiezingen – Dave Sinardet” →

Klimaatplan Vlaanderen: Verleiding

Er is een akkoord voor Belgisch klimaatplan voor de reductie van de niet-indutriële CO2 uitstoot. Dat gaat dan vooral over de emissies door (weg)transport, verwarming van gebouwen en landbouw.
“We zien vooruitgang in het beleid voor de landbouwsector” aldus Sara Van Dijck van de Bond Beter leefmilieu. “Maar er is een tekort aan ambitie wat betreft de andere sectoren.”
Vlaanderen doet het slechter dan Wallonie en Brussel. “In Wallonie is er de intentie om met dde veschillende maatschappelijke spelers de ambitie verder te verhogen.”. Het Vlaams beleid is het slachtoffer van negatieve politieke campagnes opgezet door klimaatontkenners maar ook door de eigen politieke partijen.
Met de andere Europese landen is overeengekomen dat ons land de uitstoot tegen 2030 met 35% zal verminderen ten opzichte van 2005. Dat doel wordt dan verder opgesplitst in een Vlaams, Brussels, en Waals deel, volgens een confederalistisch model waarbij de centrale, federale, overheid nog weinig bevoegdheden in handen heeft en vooral de gewestelijke plannen ondersteunt maar niet stuurt.
De eerste versie van het plan die een jaar geleden al voorgelegd werd kreeg een onvoldoende omdat de ambitie te laag zat maar ook omdat het document een onsamenhangende compilatie was van de verschillende plannen.
Sara Van Dijck: “Ook de nieuwe versie is een collage van de aparte plannen. Maar bovendien ligt de lat in het plan dat de Vlaamse regering nu voorgelegd heeft lager dan in het oorspronkelijk plan.”
Met de 32,6% verwachte reductie kan de doelstelling voor het volledig grondgebied enkel gehaald worden dankzij de hogere ambities van de andere gewesten. Tot 26 mei werd een brede electorale campagne gevoerd tegen klimaatactie, omder druk Continue reading →

Nationaal Klimaatplan: graag wat minder koterijen, meer overleg en meer resultaat

Op de valreep dienden onze overheden op oudejaar 2018 een ontwerp van het Nationaal Energie-Klimaatplan (NEKP) in bij Europa. Dat plan zou moeten beschrijven wat Vlaanderen, Brussel, Wallonië en de nationale overheid zullen doen om de met de andere Europese staten overeengekomen klimaatdoelstellingen voor 2030 te halen.
Recentelijk werden er adviezen afgeleverd op het plan door de Europese Commissie en verschillende lokale middenveldinstanties (patronaat, vakbonden, milieuorganisaties…).
Allemaal komen ze tot dezelfde conclusie: ons ‘Geïntegreerd Nationaal Energie- en Klimaatplan’ is allesbehalve geïntegreerd maar een bundeling van vier verschillende plannen die niet op elkaar zijn afgestemd. Inhoudelijk is het oordeel dat de overeengekomen doelstellingen in verband met reductie van CO2 uitstoot en gebruik van hernieuwbare energie niet zullen gehaald worden.
Jan Mertens van de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling (FRDO) geeft toelichting bij het ingediend ontwerp.
“De regeringen schuiven zaken voor zich uit en komen niet tot een akkoord. Het is gewoon een objectief feit dat bijvoorbeeld Duitsland verder staat dan Belgie met zijn energiebeleid.”
“De complexiteit van het Belgisch model mag niet gebruikt worden om niets te doen. Het probleem is dat sommige spelers op de rem staan en gewoon niet voldoende ver willen gaan.”
Tegen ten laatste 31 december moet een definitief plan ingeleverd worden. Pas in december 2015 bereikten de gewesten een akkoord over het te voeren beleid tot 2020, drie jaar te laat.
Alhoewel er nog enkele elementen van het klimaatbeleid, zoals NMBS en biobrandstoffen, op Belgisch niveau zitten wordt het klimaatbeleid grotendeels bepaald door de gewesten volgens een confederaal overlegmodel, zonder Belgische stiefmoeder.
Continue reading “Nationaal Klimaatplan: graag wat minder koterijen, meer overleg en meer resultaat” →

Klimaatzaak: de overheden antwoorden

In 2015 klaagde een groep burgers de vier Belgische overheden aan voor het volgens hen falend klimaatbeleid. Na vier jaar jurdische obstructie komen overheden nu met een respons. Volgens Johan Van Den Bosch, bestuurder van vzw Klimaatzaak blijven de gewesten en nationale overheid steken in ontkenning.
De juridische actie kwam er 2015 in navolging van een gelijkaardige Klimaatzaak in Holland, een jaar eerder Daar kregen de klagers van de rechtbanken tot nu toe steeds gelijk wat geresulteerd heeft in een veel krachtiger klimaatbeleid. In België bewandelen de overheden in een ongeziene unitaire solidariteit het pad van de procedurele obstakels om de vooruitgang in de zaak tegen te houden. Vooral de gewesten zijn bevoegd in zake klimaat, de nationale Belgische overheid heeft enkel een coördinerende rol. Vlaanderen blokkeerde de zaak omdat die in het Frans gestart was. De Vlaamse regering haalde bakzeil maar het belangrijkste doel, het zo lang mogelijk tegenhouden van de zaak, was met de vertraging van meer dan twee jaar wel bereikt.

“Door hier vijf jaar een juridische procedureslag tegen te voeren geeft de overheid aan hoe (on)belangrijk ze klimaatbeleid vindt. “

De afgelopen week bezorgden de overheden hun eerste gezamenlijke respons. “In het document van 300 pagina’s verwijzen de regeringen vooral naar elkaar en naar procedures. Opnieuw hebben ze het over ongeveer alles, behalve over het klimaat. Er wordt geargumenteerd dat rechtbanken zich niet moeten uitspreken over klimaatverandering en verder dat de betreffende rechtbank niet bevoegd is over een zaak die over alle gewesten gaat. Er wordt geargumenteerd dat het Grondwettelijk hof het orgaan is dat hierover moet oordelen, niet een rechtbank in Brussel.”
“Voorts stellen de overheden dat ze hun eigen beleid voldoende vinden. e geven duidelijk aan welke maatregels genomen zijn om de CO2 reductie te beperken tot het met Europa afgesproken niveau. Maar het zal uit de feiten moeten blijken of het effectief voldoende is. De intenties en het gecreëerd kader zijn onvoldoende als bewijs voor de stelling dat men ‘redelijk bezig is’. Of de Europese doelstellingen gehaald zullen worden met de voorgestelde acties moet blijken maar bovendien is veel meer nodig dan de Europese doelen. Onze overheden verstoppen zich ook achter het Europa en de VN, maar het is de tak van onze overheden om op dat niveau ook aanwezig te zijn en de nodige afspraken te ratificeren en een ambitieus klimaatbeleid te steunen. ”
“En of de Europese doelstellingen gehaald worden voor 2020 moet dus nog blijken. De cijfers worden nogal gemakkelijk opgesmukt door gebruik te maken van mechanismen zoal de aankoop van warme lucht. ”
“Wij zullen tegen juli met een respons komen op het document van de overheden en dan moeten zijn een tegenrespons geven. De verwachting is dat in het najaar van 2020 de pleidooien eindelijk kunnen doorgaan. Dan zullen de feiten spreken, niet de intenties.” .
“We zullen vijf jaar verloren hebben met procedureslagen. Dat is pijnlijk en toont aan waar de prioriteiten liggen.”

Vlaams Klimaatplan voor 2030

Kustregio Vlaanderen staat op de rem als er engagementen moeten gemaakt worden voor de vermindering van uitstoot van broeikasgassen. Julie Vandenberghe van WWF geeft een stand van zaken.

Het Vlaams Klimaatplan voor 2030 werd achter gesloten deuren opgesteld. Noch parlement, noch NGO’s werden erbij betrokken.

Het confederalistisch overlegmodel waarbij de regio’s onderling de te maken inspanning moeten verdelen is een mislukking. De uitstootreductie van Vlaanderen sinds 2005 bedraagt momenteel slechts 0.4% terwijl er tegen 2020 een vermindering van 15.7% moet verwezenlijkt zijn.Het gaat hier over de uitstoot van vooral verkeer en gebouwen, dus niet van industrie en elektriciteitsproductie. De discussie over kerncentrales versus gascentrales is in deze dus irrelevant.
Net door die dramatische achterstand gaan de politieke beleidsmakers nog meer op de rem staan als het over de plannen voor 2030 gaat.
WWF pleit voor een Klimaatwet die het beleid meer kracht moet geven.
2020
Tegen 2012 hadden de drie gewesten een akkoord moeten afsluiten over de verdeling van de inspanning tot 2020. Pas in december 2015 geraakten ze eruit en het politiek gehakketak blijkt drie jaar later ten koste van het resultaat te gaan: met 0.4% reductie staan we veraf staan van de 15.7% reductie die we binnen twee jaar moeten halen. Julie Vandenberghe: “Er moeten drie doelstellingen gehaald worden: voor uitstootreductie, voor de productie van hernieuwbare energie, en ook voor energiebesparing. Er is nog een kansje dat we het doel van hernieuwbare energie halen, maar de emissiereductie en energiebesparings-doelen missen we zeker.”.
2030
Voor 2030 is het huiswerk op Europees niveau zo goed als af: Er ligt een doelstelling van 40% emissiereductie op tafel voor gans de EU. WWF merkt op dat het IPCC “1.5ºc”- rapport aangeeft dat Europa de uitstoot met 55% zou moeten reduceren tegen 2030.
De 40% reductie werd vertaald naar de verschillende lidstaten. Voor België ligt die op 35%, maar hoe die inspanning onder de gewesten verdeelt zal worden hebben de gewesten nog niet afgesproken.
Tegen eind 2019 moet België een plan aan de Europese collega’s voorleggen waarin staat hoe ze aan de 35% zal komen. Dat plan moet bevatten wat de drie gewesten gaan doen. De Vlaame overheid is klaar met de eerste versie van haar ‘ambitieus’ klimaat- en energieplan maar volgens WWF is dat veel te zwak. Julie Vandenberghe: ” Er staan onvoldoende maatregels in om de doelstellingen van 2030 te realiseren. Bovendien staat Vlaanderen al achter aangezien we de 2020 doelstellingen niet zullen verwezenlijken. Juist door die achterstand wordt de 35% doelstelling ambitieus.”
” Bovendien is de opmaak van het Vlaams Klimaat- en Energieplan niet op een transparante manier gebeurd want noch parlement, noch NGO’s werden erbij betrokken. De Federale Raad Voor Duurzame Ontwikkeling werd wel om een advies gevraagd, maar het is bijna onmogelijk voor die raad om een met een standpunt nar voor te komen aangezien ze bestaat uit zeer uiteenlopende belangengroepen, gaande van milieubewegingen tot patronaat. Er zou feedback gevraagd worden begin 2019, maar dat zal dus feedback zijn op een plan dat er al ligt.”
Niet alleen met het middenveld hebben de Vlaamse beleidsmakers niet gesproken, ook met de andere gewesten moet het overleg nog beginnen.
Links: IPCC 1.5ºC rapport

Europese Klimaatstrategie 2030 bijna rond, ondanks valse Belgische noot

De Belgische regering stemde dinsdag tegen de normen voor energiebesparing die voorlagen op de Europese Raad. De tegenstem kwam enkele dagen na de grote klimaatmars in Brussel.
Greenpeace is niet te spreken over de houding van de Belgische politiek en reageert via een petitie, niet gericht aan de regering maar aan de koning. We hebben Joeri Thijs van Greenpeace aan de lijn. “We richten ons naar de koning omdat de bevoegde politici het signaal van afgelopen zondag niet begrepen hebben.”.
Zoals alle EU wetgeving moeten Parlement, Commissie en de Staten hun zeg doen. Met de stemming van dinsdag door de staten in de Raad is de Europese klimaatstrategie voor 2030 bijna rond. Volgens Joeri Thijs volstaat is de 33% energiebesparing die nu overeengekomen zelfs niet. Aangezien de goedkeuring van de besparingsnormen bij meerderheid gebeurde kon België met haar valse noot een wetgeving op Europees niveau niet blokkeren.
“De Belgische houding verschilt duidelijk met die van Holland. Daar heeft de Klimaatzaak wel wat teweeggebracht. Er valt nog wel wat op te merken op het beleid van de Hollandse regering maar er worden echte stappen vooruit gezet en ze zijn samen met de scandinavische landen voortrekkers voor de implementatie van wat nu voorligt. Ze beseffen dat ze als kustland veel te verliezen hebben.”
“Bij ons heeft minister Marghem niets gedaan en zij is dus zeer slecht geplaatst om met de vinger te wijzen naar Vlaanderen, maar ze heeft wel gelijk. En binnen Vlaanderen is het vooral N-VA die blokkeert. Het is duidelijk dat de lobby van de petrochemische industrie het standpunt van de N-VA bepaalt. Het is het goed recht dat de industrie zich zo opstelt maar dat daardoor de houding van een partij en die van gans het land helemaal bepaald wordt is beschamend. Het is cynisch om enerzijds de kernuitstap te willen tegenhouden omdat we de stroom nodig hebben maar anderzijds energiebesparende maatregels ook tegen te houden.”
Nu zal België de 2030 doelstellingen in een plan moeten gieten en de inspanning verdelen tussen de drie gewesten. Dit gebeurt op confederale wijze: het zijn de gewesten die er onderling moeten uitgeraken. Bij de opmaak van het plan voor 2020 zijn ze daar pas 4 jaar na de deadline in geslaagd. Het politiek getouwtrek heeft voor een achterstand gezorgd. Joeri Thijs: ” We halen onze 2020 doelstellingen absoluut niet. Dat we goed bezig zijn in Vlaanderen zoals de Vlaamse regering zegt klopt absoluut niet. De Vlaamse regering moet vooral een beleid voeren voor de sectoren die buiten de emissiehandel vallen (De industriële sectoren die aan de emissiehandel mee moeten doen worden geregeld op Europees niveau, nvdr). Dat gaat dan over transport en uitstoot van gebouwen. Die uitstoot moest tegen 2020 met 15% zakken ten opzichte van 2005. We zitten aan een daling van 0.4%.”
“En hoe langer je wacht met actie te ondernemen, hoe moeilijker het wordt. Ook daarom zegt de regering nu dat de doelstellingen te ambitieus zijn. Inderdaad.. Als je tien tot vijftien jaar lang niet de keuzes maakt die helpen om de uitstoot te doen dalen dan wordt het heel moeilijk. ”
Link:
– Uitslag stemmming Europese Raad
– Richtlijn Energie-Efficiëntie, Richtlijn Hernieuwbare Energie

Aanpak plastiek zwerfvuil: divergentie en bevoegdheidsconficten

Een Europese richtlijn legt op dat alle lidstaten tegen 2018 plastic zakjes moeten betalend maken of helemaal verbieden. In België voelen 4 verschillende ministers zich verantwoordelijk voor de zaak maar minder geneigd om afspraken met elkaar te maken. Het resultaat is dat Wallonië en Brussel de zakjes gaan verbieden (maar vanaf een verschillende datum), en dat Vlaanderen nog niets beslist heeft en zegt te willen overleggen met de andere regio’s. Begin deze week verklaarde nationaal minister Marghem dan dat ze de zakjes niet wil verbieden maar betalend wil maken, en dat het niet alleen moet gaan over plastieken, maar ook over papieren zakken.

“Papieren zakken meer vervuilend als het gaat over giftige stoffen of klimaatimpact.”

Rob Buurman van de Bond Beter Leefmilieu: “Een aanpak van de plastiek zakken is nodig, maar het zou verkeerd zijn moest er een verschuiving komen van plastiek naar papieren zakken, die meer vervuilend zijn als het gaat over giftige stoffen of klimaatimpact. ”
“In Holland beginnen de modeketens over te schakelen op papieren zakken om aan de heffing op plastiek zakken te ontsnappen.”
“In België ligt de bevoegdheid op gebied van productcriteria op het federaal niveau (dus bij Marghem) maar de milieuwetgeving zit op het gewestelijk niveau. ’t Hangt dus af van hoe je het bekijkt, en nu komen de ministers met elkaar in conflict. We hopen dat ze dat probleem op een ambitieuze manier oplossen en ook naar de papieren wegwerpzakken kijken.”
Ook wat betreft blikjes was er sprake van een heffing, “maar die invoering van statiegeld is door de industrie afgekocht eerder dit jaar”, zegt Rob Buurman. “Ze hebben 16 miljoen € op tafel gelegd en gaan die spenderen aan sensibilisering . In 2018 zal geëvalueerd worden of dat iets uitgehaald heeft. We zijn sceptisch en hebben weinig vertrouwen in de evaluatiemethodiek.”

Geen fijn stof taks voor lease-auto's. Schuld van Wallonië?

Op 19 september presenteerde de Vlaamse deelregering een plan voor een vergroening van de belastingen op auto’s met, onder andere, hogere taksen op de meer vervuildende dieselauto’s. Een dag later al bleek er een serieuze adder onder het gras te zitten: de belastingsverhoging geldt niet voor de al zwaar gesubisidieerde en ook in de realiteit meer vervuilende (want grotere en diesel) lease auto’s
Het probleem zit bij het feit dat belastingen op auto’s naar de gewesten overgeheveld zijn maar dat de belastingen op lease-auto’s via de leasebedrijven verrekend wordt. Een significant hogere belasting in één gewest kan een leasebedrijf zo vermijden door een verhuis naar de buren. Bevoegd Vlaams minister Annemie Turtelboom wijst naar de vinger naar Wallonië “dat momenteel geen samenwerkingsakkoord met de andere gewesten wil ondertekenen”.
We bellen met Charlotte Quevedo, woordvoerster van bevoegd Waals minister van financiën Christophe Lacroix (PS).
Wallonië ziet momenteel de belastingen op lease auto’s volledig aan haar neus voorbij gaan omdat de belaste firma’s in Vlaanderen en brussel gevestigd zijn. Wallonië zegt dat het vragende partij is voor een meer logisch systeem dat de gebruiker belast in plaats van de lease-firma. De vraag is dus of Vlaanderen zal aanvaarden dat een halt toegeroepen wordt aan de transferts in haar richting. Naast de discussie van belasting op lease firma’s resulteert het ganse systeem van geleasde met belastingsgeld gesubsidieerde auto’s sowieso in een aanzienlijke transfert aan belastingsvrijstellingen van nationaal naar Vlaams niveau waar de meeste gebruikers zijn.
Na het klimaatbeleid lijkt ook in dit dossier het milieu het eerste slachtoffer te worden van het Confederaal overlegmodel. Voorlopig altans… “De gesprekken gaan door”aldus Quevedo.

“Het lijkt ons dus logisch om een systeem uit te werken dat de gebruiker zou belasten en niet de eigenaar van de lease-auto.” Continue reading “Geen fijn stof taks voor lease-auto's. Schuld van Wallonië?” →

Vlaanderen het sukkelaartje van de al zwakke Confederale klimaatklas

De 50 miljoen € voor het Groen Klimaatfonds zijn al meer boekhoudkundig geschuif dan echte klimaatinspanning, maar het wordt helemaal beschamend als we naar de bijdragen van de gewesten kijken.
Vooral het meest welvarend deel lijkt haar best te doen om zichzelf belachelijk te maken…
Een gesprek met Sarah Lamote van 11.11.11 over klimaatbeleid op de kap van ontwikkelingssamenwerking en de nationale staat als zwemband van het kapseizend confederalisme.
Continue reading “Vlaanderen het sukkelaartje van de al zwakke Confederale klimaatklas” →

De Antwerpse Exxon-coker: milieuinvestering of -bedreiging?

Een paar weken geleden mochten hoogwaardigheidsbekleders de eerste spade in de grond steken van de bouw van wat verkeerdelijk aangekondigd werd als ‘de nieuwe raffinaderij van Exxon’. Het gaat over de bouw van een Delayed-Coker – eenheid in de bestaande raffinaderij. De coker zal het zwaarste produkt van de raffinaderij omzetten tot lichtere produkten zoals benzine en diesel enerzijds en een steenkool-achtig cokes-produkt anderzijds. Er is een investering van een miljard $ gemoeid met dit ANWERUP project.
Milieuverenigingen zijn ongerust en vrezen dat de coker zal gebruikt worden om bitumineuse teerzandoliën uit Canada te verwerken. De ontginning van die teerzandolie staat ter discussie want ze is vervuilend en verslindt ook zeer veel energie. Bovendien is de olie zwaar als asfalt en moet ze verdund worden met een licht produkt, of gekraakt worden wat dus typisch gebeurt in een coker zoals er nu één in Antwerpen gebouwd zal worden.
Maar misschien wordt de coker gebouwd om andere redenen: het ziet er namelijk naar uit dat de komende jaren strengere milieunormen (i.v.m. zwavel uitstoot) voor zware stookolie in voege zullen treden. Zware stookolie wordt gebruikt als brandstof voor zeeschepen en bestaat momenteel hoofdzakelijk uit die zware fractie die Exxon Antwerpen in de coker zou willen verwerken. Eens de strengere milieunormen in voege zal die zware fractie niet langer kunnen verwerkt worden als stookolie. De raffinaderij heeft er dus belang bij om dit zwaar produkt om te zetten naar produkten die ze wél nog kwijt zal kunnen.
Ook de buren bij Total zijn momenteel een miljard aan het investeren in hun olieraffinaderij. Zij gaan de zware stookolie niet omzetten in een delayed coker maar via een solvent- extractie eenheid.
We bellen met Toon Wassenberg, gemeenteraadslid sp.a en medewerker van EU parlementslid Kathleen Van Brempt. Hij zal volgende week havenschepen Marc Van Peel bevragen over de Exxon coker.

“Ik zou wel willen dat het gaat om een milieuinvestering ware het niet dat Exxon zelf aangeeft dat ze de installatie in Antwerpen ook wil gaan gebruiken om teerzanden te verwerken.”

Continue reading “De Antwerpse Exxon-coker: milieuinvestering of -bedreiging?” →