Er zijn zo van die zaken waar men vreemd genoeg nooit bij stilstaat. Weet u b.v. waar de naam Oxfam vandaan komt? Wel: dat was oorspronkelijk het telegrafisch adres van het Oxford Committe for Famine Relief, tijdens WO II één van meerdere gemeentelijke Britse voedselhulpcomités voor de noodlijdende bevolking in Europa, te beginnen met Griekenland. Van een kleine lokale vereniging groeide Oxfam uit tot een wereldwijd netwerk, met sinds 1996 het overkoepelende Oxfam International als coördinatiepunt.
Van voedselhulp ging Oxfam over op structurele programma’s in het zuiden, en later ook op campagnewerk in het noorden. Zo’n campagne is Behind the Brands, waarbij de tien grootsten uit de voedingsindustrie een score kregen op een aantal punten, en de aanmoediging zich daarin te verbeteren. Als grote internationale speler zit Oxfam mee aan tafel bij onderhandelingen rond allerlei thema’s: klimaat, landroof, wapenhandel … Vandaar de extra Oxfam-kantoren in de steden waar belangrijke instellingen gehuisvest zijn (VN, WTO, EU, AU …). Tegelijk voeren ze actie op straat, door b.v. mee de treinreis naar de klimaattop in Warschau te organiseren.
Al vroeg kwam er bij Oxfam meer aandacht voor samenwerking met lokale partners. Hulpgoederen worden zo veel mogelijk ter plaatse of in buurlanden aangekocht, zodat de lokale economie niet lijdt onder de aanvoer van gratis spullen van ver weg. Samenwerking met het lokale middenveld is bovendien interessant voor beleidsbeïnvloeding in het zuiden.
Het best kennen de meesten Oxfam natuurlijk van de Wereldwinkels. Het begon in 1948 met de Oxfam Gift Shops, die gedoneerde spullen verkochten voor het goede doel. Daarnaast kwam later het concept van de eerlijke handel als motor voor duurzame ontwikkeling, de verkoop van producten uit het zuiden. Zes van de huidige zeventien Oxfams wereldwijd, zoals u wel weet ook België, hebben een Fair Trade-afdeling.
Met de recente focus op het oprichten van nieuwe Oxfams in BRICS-landen is er nu al één land (Mexico) waar de daar voor de Wereldwinkels geproduceerde goederen ook binnenlands verkocht worden. Er zijn in de derde wereld namelijk natuurlijk ook zeer rijke mensen. Oxfam identificeerde de ongelijkheid, samen met duurzaamheid, als de twee belangrijkste uitdagingen van onze tijd. De voormalige Wereldbank-hoofdeconoom Joseph Stiglitz werd Oxfam-ambassadeur, en zet zich mee in voor een kleinere inkomenskloof.
In België is er al sinds 1964 al een Oxfam, de tweede buiten de VK, dit op initiatief van de Rode Baron Antoine Allard. In 1968 ging bij ons de eerste Oxfam Gift Shop open. Oxfam België omvat intussen zowel Oxfam Solidariteit, voor het werk in het zuiden en het noorden, als Oxfam Wereldwinkels en Oxfam Magasins du Monde. Stefaan Declercq, algemeen secretaris van Oxfam Solidariteit, was in onze studio te gast voor deze special.
Het startte ooit met voedselhulp voor Griekenland. De cirkel is nu rond, met binnenkort een Griekse tapenade in de Wereldwinkelrekken.