Oosterweel: herstart aangekondigd, wachten op verduidelijking hoe

De afgelopen weken kwam het PFAS-schandaal in een stroomversnelling: op 18 december waarschuwde Thomas Goorden dat er een uitspraak van de Raad van State in de lucht hing die een impact kon hebben op het Oosterweel-project. Een week later oordeelde de auditeur van de Raad inderdaad dat Greenpeace en de burgerbeweging Grondrecht gelijk hadden, waarna het overheidsbedrijf BAM/Lantis de werken op linkeroever moest stilleggen. Niet voor lang, want gisteren kondigde BAM/Lantis aan dat de werken ‘mogelijk volgende maand weer op volle snelheid’ zullen zitten.
We bellen met Eva Frooninckx van Grondrecht voor een stand van zaken.
Eva Frooninckx: “De wet verplicht BAM/Lantis om technische verslagen op te stellen; het technisch verslag dat ze in november indienden was in strijd met de milieuwetgeving. Het plan was namelijk om de vervuilde grond over de kilometers lange werfzone te verplaatsen, met daardoor een risico op verspreiding van PFOS/PFAS. De Raad van State heeft geoordeeld dat het niet wettig is om gans de Oosterweel-projectzone als één werf te beschouwen. BAM/ Lantis moest dus ophouden met het verplaatsen van grote volumes vervuilde grond over lange afstanden naar de zogenaamde ‘veiligheidsberm’ op de 3M-site. Die berm is een strook van anderhalve kilometer lang, meters hoog en breed, zogezegd om inbrekers tegen te houden. Tijdens de zitting gaf de auditeur aan dat de ‘veiligheidsberm’ een classificatie is die onterecht gecreëerd was om het terrein niet te moeten laten goedkeuren als stortplaats. Hij stelde dat de zwaarder vervuilde gronden moeten beschouwd worden als afval zoals bepaald in het Materialendecreet.” Continue reading →

PFOS bloedwaarden buurtbewoners in het rood

De grootschalige bloedmetingen van de overheid bevestigen dat er een ernstig probleem van vervuiling is door PFAS (en subgroep PFOS) in de omgeving van de 3M-fabriek. De politieke druk om vooral niet te streng te zijn, is verdwenen: de geest is uit de fles bij de milieu-inspectie en die zet nu de stop op de vervuilers. Nu moet Vlaanderen ook aan een structurele aanpak van de vervuiling werken, stelt milieuorganisatie Climaxi.

Katrin Van den Troost van Climaxi: “In juli heeft de gemeente Zwijndrecht bij de provincie een verstrenging van de lozingsnorm in het water aangevraagd. De limiet van 30 microgram (μg) ligt ver boven de Europese grens van één microgram. Zwijndrecht vroeg onmiddellijke toepassing van de één microgram-limiet en een plan om verder naar 0,1 μg te gaan. Op 21 oktober werden die maatregels door de provincie bevestigd. Omdat 3M tegen die beslissing in beroep ging, schoof het dossier door naar het Vlaams niveau. Climaxi heeft dan beslist om ook in beroep te gaan tegen de aangekondigde verstrenging, maar juist omdat ze niet ver genoeg gaat.”

“Europese richtlijnen moeten sneller toegepast worden door Vlaanderen. Het getalm en de vertragingen mogen stoppen.”

Herbeluister Katrin van Climaxi:

“De inspectie heeft gisteren 3M opdracht gegeven om de installaties die PFAS uitstoten te stoppen tot er duidelijkheid is over de PFAS-uitstoot. Ongezien, want voor zover ik weet is het in Vlaanderen nog nooit gebeurd dat de overheid een productie-eenheid stillegt. Zwijndrecht heeft trouwens ook de verstrenging van de norm voor de andere PFAS-uitstoters gevraagd. Voor zover we weten gat het over Indaver en Veolia, twee bedrijven die het afval van 3M behandelen.” Continue reading “PFOS bloedwaarden buurtbewoners in het rood” →

PFOS-Milieustakingsvordering tegen BAM/Lantis

Zes inwoners van Linkeroever, Zwijndrecht en de omgeving van Antwerpen hebben samen met Greenpeace Belgium op 6 augustus een milieustakingsvordering ingediend bij de rechtbank van Antwerpen, gericht tegen nv BAM a.k.a. Lantis en aannemer Rinkonîen.
We bellen met Thomas Goorden voor verdere toelichting: “De bedoeling is de gezondheidseffecten van de vastgestelde PFOS zo snel mogelijk in te perken. We vragen twee zaken. Ten eerste willen we dat de aanbevelingen van de Commissie Grondverzet onverkort worden uitgevoerd. Die zijn nu niet bindend en er is ook geen timing voor de uitvoering.”

“We willen dat er een saneringsplan opgesteld wordt op basis van de huidige onafhankelijk wetenschappelijke kennis, niet aan de hand van een norm voorgesteld door een consortium dat al jaren voor BAM/Lantis werkt.”

“Men heeft de Commissie Grondverzet niet gevraagd om richtwaarden (van toegelaten vervuiling) voor te stellen, en die is in haar adviezen moeten uitgaan van de richtwaarden die Lantis heeft opgesteld. Die richtwaarden zijn volgens ons niet wetenschappelijk onderbouwd. Daarom is onze tweede vraag meer ten gronde: dat er door onafhankelijke experts een analyse wordt gemaakt van de vervuiling, dat er richtwaarden worden opgesteld op basis van de recente wetenschappelijke kennis, en dat er dan een saneringsplan wordt opgesteld. Dat is de normale gang van zaken bij vervuiling. Wat tot nu gebeurd is, volstaat niet. We vragen expliciet om onafhankelijke experten die geen commerciële band hebben met Lantis.”
RC: Lantis heeft een vergunning gekregen die bepaalt dat Lantis grond mag verplaatsen als die tot 70 microgram PFOS per kilogram grond bevat. Die norm is toch niet door Lantis opgesteld?
TG: “De vergunning werd aangevraagd door Lantis, dus de aanvraag werd door hen opgesteld, maar werd goedgekeurd/afgeleverd door de overheid. De gebruikte normen zijn gebaseerd op een studie van het ROTS-consortium. Die mensen waren al jaren aan het werken voor BAM/Lantis toen ze de norm opstelden. Erger is dat die norm, en dus het saneringsplan van ROTS, niet gebaseerd zijn op een eco-toxocologische of humaan-toxocologische studie. Daarom is naar onze mening de huidige aanpak vrijwel zeker niet veilig.” Continue reading “PFOS-Milieustakingsvordering tegen BAM/Lantis” →

PFOS: de normen tellen

We overlopen enkele elementen van het PFOS dossier met Tom Cochez van Apache.

De deal waarbij 3M grotendeels vrijgesteld wordt van de saneringskost buiten de eigen site en het miljoen euro dat door het bedrijf gespendeerd is voor de sanering van de site staan in contrast tot de 225 miljoen aan winst die 3M België het afgelopen decennium aan de aandeelhouders uitkeerde.
Het akkoord tussen BAM/Lantis en de overheid beperkt de kost voor vervuiler 3M voor het afgraven van de 5 miljoen kubieke meter zwaar vervuilde grond tot een symbolische 75 duizend euro. De overheid zal 63 miljoen betalen.
In 2017 bleek uit metingen die BAM/Lantis liet uitvoeren in de Oosterweel-werfzone op linkeroever opnieuw dat er een probleem was met de vervuiling. Het probleem werd echter onderschat doordat de normen te soepel waren. ‘Opnieuw’, want het was al veel langer geweten dat er een PFOS-probleem was: al in 2004 bleken de muizen rond blokkersdijk vergiftigd te zijn.
Het stuurcomité van Lantis wordt bemand door de vice premiers van de Vlaamse regering, de minister van Openbare Werken, de Antwerpse Haven- en Mobiliteitsschepenen en de Antwerpse burgemeester. Iedereen was dus op de hoogte. Van de negen zitjes is er één bezet door CD&V, twee door VLD en zes door N-VA. Lantis is dus wat men een ‘N-VA-boîte’ noemt. De partij probeert de bal richting OVAM te schuiven, wat dan eerder een ‘CD&V-boîte’ zou zijn.
De normen tellen:
- In Dordrecht werd vastgelegd dat grond met meer dan op 0,9 microgram (μg) PFOS per kilogram (kg) grond niet mag vervoerd worden.
- Lantis mag grond tot 70μg/kg grond opgraven en ter plaatse verwerken.
- Al wat tot 8μg/kg PFOS bevat, mag BAM/Lantis ook vervoeren. Het idee is om die vervuilde grond in de Boomse kleiputten te dumpen.
- Er is onduidelijkheid over wat zal gebeuren met de vervuilde grond die 8 tot 70μg/kg PFOS bevat.
- Enkel de zwaar vervuilde grond met meer dan 70μg/kg vervuiling wordt ingepakt en afgedekt.
Politici verwijzen naar een ontwerpnorm van OVAM van 2020 waarvan ze ondertussen weten dat die achterhaald is. Een rapport van het EFSA concludeert dat veel strengere normen nodig zijn. Men weet dus dat de normen waaraan Lantis moet voldoen te soepel zijn en toch worden ze niet verstrengd.
In het PFOS-dossier speelt de Antwerps schepen Koen Kennis een belangrijke rol: behalve schepen is hij ondervoorzitter van Lantis, lid van het stuurcomité van Lantis, en was hij lang bestuurder bij het VITO. Zijn voormalige kabinetchef Bart Van Camp is voor Ben Weyts gaan werken en is nu verantwoordelijk voor communicatie bij BAM/Lantis. De band tussen Van Camp, Kennis en Bart De Wever gaat terug tot hun studententijd, toen ze alle drie in de studentenclub KVHV zaten.

PFOS/Oosterweel-update met Peter Vermeulen (Ringland)

In een gezamenlijk bericht pleiten Ringland, stRaten-Generaal en Ademloos ervoor om de Oosterweelwerken niet stil te leggen. We bellen Peter Vermeulen van Ringland.
Peter Vermeulen: “De meest vervuilde grond van de Oosterweelwerf op linkeroever wordt teruggestuurd naar 3M, die het zal moeten saneren. De perceptie dat 3M ontsnapt aan de opruimkosten klopt dus niet. In principe blijft 3M ook verantwoordelijk voor alle vervuiling buiten de site.”
RC: Maar de overeenkomst tussen Lantis en 3M bevat een bijna symbolische limit van € 75.000 die 3M zou moeten betalen. Waar slaat die limiet dan op?
Vermeulen: “Dat is me ook niet helemaal duidelijk, ik ken het detail van de cijfers niet. ”
RC: Many Claeys (van stRaten Generaal) zit in de raad van bestuur van BAM/Lantis. Heeft hij geen inzage in de deal?
Vermeulen: “Toch wel, en ik heb er nog gisterenavond over gemaild en verwacht een antwoord. Wat ik wel denk is dat Lantis op de best mogelijke manier heeft gehandeld om het probleem onder controle te krijgen. De vervuilde grond wordt volledig ingekapseld op een manier die maakt dat ze zich niet verder kan verspreiden. Lantis heeft een waterzuiveringsinstallatie gebouwd die water loost dat 300 keer properder is dan wat 3M even verder loost en wettelijk mag lozen. De vervuiling in de lozingen van Lantis is niet meer waarneembaar. ” Continue reading →