Voorwaarts!? De Natuurvrienden

Berg Vrij! Pardon? Wel, met die slogan ijverden De Natuurvrienden vanaf 1895 in Oostenrijk voor vrije toegang tot natuurgebieden die tot dan toe in privé-handen van de elite waren. De bedoeling was om fabrieksarbeiders op een betaalbare en gezonde (lees: niet-alcoholische) manier hun vrije tijd te laten doorbrengen. Het concept verspreidde zich snel over de grenzen heen, en er kwamen overal Natuurvriendenhuizen voor de meer-dan-één-dag-uitstap. De Belgische afdeling ging in 1927 van start. Zij voerden mee actie voor een jaarlijks betaald verlof, dat in 1938 in de wet werd opgenomen. Tijdens WO II werden ze dan ook als links-pacifistiche organisatie verboden en vervolgd.
Na de oorlog nam de materiële welvaart snel toe. Iedereen, ook arbeiders, kreeg meer vrijetijds-opties. De Natuurvrienden verloren zo hun oorspronkelijk doelpubliek en kenden een periode van dalende ledencijfers, tot ze zich heroriënteerden en duurzaamheid centraal gingen stellen. Het begrip ‘betaalbaar’ werd bovendien verbreed tot ’toegankelijk’, met extra aandacht voor allerlei specifieke doelgroepen. Wat de Natuurvrienden mogelijk wil maken, is dus ‘een invulling van de vrije tijd met respect voor milieu, mens en omgeving’.
Over heel Vlaanderen zijn lokale afdelingen, soms nog opgesplitst in kernen die zich dan met verschillende soorten activiteiten bezig houden: sport, cultuur, natuur. De wisselwerking tussen het centraal secretariaat en die lokale afdelingen werd door Socius als voorbeeld van goed samenwerken aangehaald. De samenhang bewaren ze op de jaarlijkse vrijwilligersdag (voor de vrijwillige medewerkers) en de Natuurvriendendag (voor alle leden). Omdat gemeenschapsvorming één van de prioriteiten is, kunnen Natuurvrienden zich ook in buitenlandse afdelingen meteen thuis voelen, tot in Chili, Togo en Senegal toe.
De Internationale Natuurvriendenfederatie, waarbij veertig landen aangesloten zijn, hoort in Europa tot de ’the Green ten’, de koepel van de tien grootste milieu- en natuurorganisaties. Ook binnen België bleven De Natuurvrienden niet in hun eigen hoekje zitten. Zo richtten ze mee de BBL op, Trage Wegen, Socius, en de Federatie van Organisaties voor Volksontwikkeling.
In de studio kwamen voorzitster Greet van Gool en algemeen coördinator Lieven Heuten ons dit alles en nog meer vertellen. Zo hadden we het onder andere nog over een paar bijzondere projecten: de Ecocyclo-fietsroutes, de internationale fietsroutes, en hun eigen, ecologisch verantwoorde versie van de Seven Summits, die heel wat media-aandacht kreeg.
Het maatschappelijk engagement van de Natuurvrienden blijkt ook uit de drie bussen die ze inlegden om deel te nemen aan de grote klimaatbetoging, onder de slogan ‘Voor een sociaal rechtvaardig klimaatakkoord’. Aangezien die betoging na de aanslagen in Parijs werd afgelast, namen ze in plaats daarvan mee deel aan de klimaatmars in Oostende.
En intussen rijpen langzaam de plannen voor de viering van het honderdjarig bestaan.

Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje

Elcker-Ik: 45 jaar sociale actie

Bij de feestelijke eerste vertoning van de Elcker-Ik-documentaire van Timm Knaeps in 2014 engageerde Walter Lotens zich om ook voor een boek over de rijke geschiedenis van het centrum te zorgen. Een welhaast onmogelijk opgave, zo bleek. Die geschiedenis is immers sterk verweven met allerlei mogelijk actiegroepen en initiatieven die in Elcker-Ik ontstonden of er een plek vonden om uit te rijpen, dan weer verzelfstandigden of een andere koers gingen varen. Niet evident dus om af te bakenen wat nu wel of niet in het Elcker-Ik-verhaal thuis hoort. Dat er dynamisch, maatschappelijk geëngageerd volk bij betrokken was, blijkt wel uit de vele bekende namen die in het boek voorkomen.
In onze studio ontvingen we schrijver Walter Lotens, mede-Elcker-Ik-oprichter Hugo Ongena, huidig coördinator Yaël Brakin en Wim Van Hees (wat die laatste met Elcker-Ik te maken had en heeft, hoort u in het audio-fragment). We spraken over de nieuwe sociale bewegingen van de jaren 70/80, de grote rakettenbetogingen en die van Hand in Hand tegen Racisme, het jammere taboe op professionele promotie in progressieve middens, hoe men na het wegvallen van subsidies een doorstart maakt, en vooral ook over de banden tussen oud en nieuw, zowel toen als nu. De bedoeling van het boek is dan ook nadrukkelijk niet om nostalgisch terug te blikken, maar juist om de aandacht te vestigen op de blijvende verbindende rol van Elcker-Ik. Die blijkt uit het lijstje jonge basisbewegingen die er een plaats vonden en vinden: Ademloos en Occupy, en nog recenter Een Andere Joodse Stem, Tafels van Vrede, Buurtfoyer Zuid, een Afrikaanse kunstkring … Daarnaast is er nog steeds een uitgebreid vormingsaanbod, en verzorgen zo’n zestig vrijwilligers in het centrum lessen Nederlands voor nieuwkomers (met/zonder papieren).
Elcker-Ik-radiospecial (augustus 2013) op Radio Centraal
Het boek is verkrijgbaar bij Elcker-Ik zelf, en in de Betere Boekhandel.

De mijnramp in Brazilië

In de Braziliaanse deelstaat Minas Gerais wordt veel ijzererts gewonnen. De vaste afvalstoffen die daarbij ontstaan, laat men lange tijd in een groot bassin bezinken. In bergachtig gebied is zo’n bassin dan aan één zijde afgesloten met een dam.
Twee zo’n bassins lagen niet erg ver van mekaar. In het rapport dat in 2013 werd opgemaakt bij de verlening van de uitbatingsvergunning van de mijn, was al gewezen op het risico van een ‘domino-effect’ moest één van die dammen het begeven.
Precies dat scenario heeft zich dus voorgedaan. Op 5 november omstreeks 15u Continue reading “De mijnramp in Brazilië” →

Run for Refugees

In 1992 namen vierhonderd Belgische lopers deel aan een marathon in New York. Daarmee haalden ze maar liefst 18.000.000 Belgische franken op voor Artsen zonder Grenzen. Dat was het begin van de vereniging Sporters voor Artsen zonder Grenzen. In de afgelopen 23 jaar sportten die zo’n 2 miljoen euro bij mekaar, en brachten ook vaste donoren aan, goed voor nog eens 6 miljoen. Een paar weken geleden liep één van de leden zijn 250ste marathon voor Artsen zonder Grenzen.
William Willems, projectverantwoordelijke van de vzw, was in onze studio naar aanleiding van de Run for Refugees op 20 december, in het kader van Music for Life. Het is de tweede keer dat men zo kan wandelen of hollen langs een licht avontuurlijk parcours van vijf kilometer in De Schorre 2, uitgestippeld samen met een lokale joggersclub. Men zoekt daarvoor dan sponsoring, en men kan het parcours uiteraard meerdere keren afleggen. Zoals de naam doet vermoeden, gaat de opbrengst dit jaar specifiek naar medische en logistieke hulpverlening aan vluchtelingen. Inschrijven (tot 17 december) en praktische informatie alhier.

Klimaattop Parijs: GroenPlus stapt door

Schrik niet als u in Frankrijk opeens een enthousiaste groep senioren tegenkomt: het is een groepje ouderen van GroenPlus die op Klimaattocht naar Parijs is. De senioren hadden normaal moeten toekomen op de grote internationale Klimaatmanifestatie die in aanloop naar de Klimaattop moest plaatsvinden. Door de tragische gebeurtenissen in Parijs werd de manifestatie afgelast. Toch stappen de groene grootouders verder. We bellen met Hugo van Dienderen, voorzitter van GroenPlus, die uitlegt waarom het nu meer dan ooit belangrijk is om de klimaattocht verder te zetten.
Wie de tocht wil volgen, kan terecht op de facebookpagina of op de website.

‘Omdat er zo’n duidelijke band is tussen klimaat en veiligheid en omdat een ambitieus, bindend en rechtvaardig Klimaatakkoord absoluut nodig is, zet GroenPlus zijn symbolische Klimaattocht naar Parijs voort.’

Voorwaarts!? Artsen zonder Grenzen

Tijdens de Biafra-oorlog in Nigeria kwam een aantal artsen van het Rode Kruis tot de slotsom dat ze hun rol te beperkt vonden. Zij wilden ook medische bijstand verlenen waar dat nodig was als de regering daar géén toestemming voor gaf, en bovendien naar buiten toe getuigen over b.v. mensenrechtenschendingen. Bij de oprichting van Artsen zonder Grenzen waren dan ook journalisten betrokken.
Al snel groeide de organisatie. Steeds meer artsen en verpleegkundigen, maar ook psychologen, administratieve en logistieke medewerkers gingen en gaan vrijwillig, tegen een lage onkostenvergoeding, voor hen aan de slag. Daarvoor dienen ze de nodige beroepservaring te hebben en een selectieprocedure te doorlopen, waarna ze een starterscursus volgen, de Préparation Premier Départ.
De toekenning van de Nobelprijs voor de Vrede in 1999 bracht de nodige financiële waardering met zich mee, zodat de diensten zowel kwalitatief als kwantitatief sterk stegen. Artsen zonder Grenzen is wel voorzichtig in het aannemen van donaties: niet van betrokken partijen, bijvoorbeeld. Zo’n 90% van hun budget komt van private donoren.
Momenteel beschikt Artsen zonder Grenzen over vijf operationele centra, die zelfstandig een actie kunnen initiëren. Daarnaast zijn er nog een twintigtal landen met nationale kernen die vrijwilligers rekruteren, fondsen werven, en sensibiliseren. Politiek lobbywerk, zoals b.v. de succesvolle campagne om de prijzen van aids-remmers toegankelijker te maken, gebeurt vooral vanuit de hoofdzetel in Genève, dicht bij de VN-instellingen die zich met mensenrechten bezig houden.
Er werken een 35.000 mensen voor Artsen zonder Grenzen, en die zijn actief in zeventig landen wereldwijd. Alle betrokkenen ondertekenen het handvest, waarin onder andere zeer duidelijk beschreven staat wat Artsen zonder Grenzen onder neutraliteit verstaat. Die dragen ze hoog in het vaandel, en dat maakt dat hun werk doorgaans door alle betrokkenen in een conflict gerespecteerd wordt. “Op het moment dat iemand in ons ziekenhuis binnenkomt, is dat een patiënt. Wapens moeten afgegeven worden”. Soms loopt het toch mis, zoals kort geleden in Kunduz.
Artsen zonder Grenzen werkt niet enkel in conflictgebieden: ook bij grote natuurrampen of bij epidemies schieten ze in actie. Dat kan zeer snel en gecoördineerd, dankzij een reeks efficiënte logistieke centra. Zo kon Artsen zonder Grenzen b.v. onlangs meteen naar de Hongaarse grens om gestrande vluchtelingen bij te staan.
In Brussel heeft Artsen zonder Grenzen naast een logistiek centrum ook een trainingscentrum, de Espace Bruno Corbé. Daar kunnen zowel Artsen zonder Grenzen-medewerkers als andere ngo’s op een terrein van 5000 m² praktische ervaring opdoen in b.v. het correct opzetten van een vaccinatiecentrum, het behandelen van slachtoffers na een ramp …
Om op een positieve noot te eindigen: Alexis Moens, die ons te woord stond, ziet wereldwijd toch sterkere staten en daardoor een betere algemene toegang tot gezondheidszorg ontstaan.
Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje

Een zachte revolutie

Regisseur Manuel Poutte reisde door Europa om een aantal initiatieven te bezoeken die metterdaad op de één of andere manier de maatschappij anders inrichten: een alternatieve munt, voedseldistributie, diensten uitwisselen … Deze nieuwe vormen van politiek engagement zijn weinig zichtbaar, maar er zijn wel steeds meer mensen bij betrokken. Gemeenschapsvorming, het op lokaal niveau samen dingen doen, vormt daarbij steeds een belangrijk aspect. De documentaire Une Douce Révolte kwam uit in mei, en draaide al in het Franstalig deel van ons land. Er is een Nederlands ondertitelde versie, en die is deze maandag voor het eerst te zien in Filmhuis Klappei in het kader van hun jaarlijkse Week van de Sociale Film.
Manuel Poutte maakte al verschillende documentaires en ook films. De wisselwerking tussen die twee vindt hij een interessante bron van inspiratie. Hij is intussen bezig met twee nieuwe documentaires: één over een uiterst tolerante vorm van Islam, en één over hoe de dood in onze samenleving geen plaats meer heeft. Hij richtte ook een eigen productiehuis op, Lux Fugit Film.

Voorwaarts!? Slow Food Foundation

Plannen voor een McDonald’s in Rome lokten in 1986 protest uit dat zich ontwikkelde tot een wereldwijde beweging voor ‘slow food’: lekker, zuiver (voor mens en milieu) en eerlijk voedsel. Daar belden we eerst over met Marta Messa, die het Brussels kantoor van de Slow Food Foundation leidt.
Momenteel is de organisatie actief in 158 landen, waar lokale groepen op heel verschillende manieren ijveren voor het behoud van traditionele gerechten en de ingrediënten die daarvoor nodig zijn, zoals b.v. typische groenten die door de industriële massaproductie dreigen te verdwijnen. Door de steeds strengere regelgeving over productieprocessen moeten ook steeds meer kleinschalige, artisanale bereiders het op den duur opgeven.
Een belangrijk accent ligt dus op het behouden van (bio)diversiteit, en de grootste rijkdom op dat gebied vinden we vandaag bij de inheemse volkeren. Er zijn dan ook veel contacten met deze gemeenschappen: begin deze maand ging Indigenous Terra Madre door, een evenement waar meer dan 250 inheemse volkeren vertegenwoordigd waren. Terra Madre in de bredere zin is een netwerk dat 2000 producenten van over heel de wereld tweejaarlijks bij mekaar brengt in Italië, om mekaar te inspireren.
De organisatie bestaat van lidgelden en subsidies. Centen afkomstig van donoren die tegen de principes van Slow Food ingaan, worden uiteraard geweigerd, o.a. om greenwashing te voorkomen.
We spraken verder in onze studio met Slow Food-adept Walter Van der Veken. Hij vertelde ons over de lokale groepen, die convivium worden genoemd, en die anders functioneren naargelang de omstandigheden. Hier in België wordt b.v. actie gevoerd voor het behoud van de Herve-kaas, terwijl in een aantal Afrikaanse landen het project 1.000 gardens, kleinschalige landbouw met inheemse soorten, de voedselsoevereiniteit verhoogt.
De Ark of Taste, een ander initiatief van de Slow Food Foundation, is een groeiende database met beschrijvingen van zowel ingrediënten als bereidingen die met uitsterven bedreigd zijn. Daarnaast hebben ze in Italië ook een ware Universiteit voor Gastronomische Wetenschappen opgericht. Rond bepaalde voedingsmiddelen zijn aparte initiatieven ontstaan: trage wijn, trage kaas, trage vis ….
Het Observatorium voor Agrobiodiversiteit informeert over probleemsituaties, zoals het feit dat 56% van de planten- en diersoorten in Europa met uitsterven bedreigd is. Volgens hen ligt dit vooral aan de grootschalige, industriële landbouw. Enkel een radicale verandering in ons voedselproductie- en -consumptiegedrag zou deze ‘zesde massa-extinctie’ tegen het eind van deze eeuw kunnen voorkomen.

Voorwaarts!? = uw tweewekelijkse dosis maatschappelijk engagement, zondag 17u
Alle Voorwaarts-uitzendingen op een rijtje

Geen fijn stof taks voor lease-auto's. Schuld van Wallonië?

Op 19 september presenteerde de Vlaamse deelregering een plan voor een vergroening van de belastingen op auto’s met, onder andere, hogere taksen op de meer vervuildende dieselauto’s. Een dag later al bleek er een serieuze adder onder het gras te zitten: de belastingsverhoging geldt niet voor de al zwaar gesubisidieerde en ook in de realiteit meer vervuilende (want grotere en diesel) lease auto’s
Het probleem zit bij het feit dat belastingen op auto’s naar de gewesten overgeheveld zijn maar dat de belastingen op lease-auto’s via de leasebedrijven verrekend wordt. Een significant hogere belasting in één gewest kan een leasebedrijf zo vermijden door een verhuis naar de buren. Bevoegd Vlaams minister Annemie Turtelboom wijst naar de vinger naar Wallonië “dat momenteel geen samenwerkingsakkoord met de andere gewesten wil ondertekenen”.
We bellen met Charlotte Quevedo, woordvoerster van bevoegd Waals minister van financiën Christophe Lacroix (PS).
Wallonië ziet momenteel de belastingen op lease auto’s volledig aan haar neus voorbij gaan omdat de belaste firma’s in Vlaanderen en brussel gevestigd zijn. Wallonië zegt dat het vragende partij is voor een meer logisch systeem dat de gebruiker belast in plaats van de lease-firma. De vraag is dus of Vlaanderen zal aanvaarden dat een halt toegeroepen wordt aan de transferts in haar richting. Naast de discussie van belasting op lease firma’s resulteert het ganse systeem van geleasde met belastingsgeld gesubsidieerde auto’s sowieso in een aanzienlijke transfert aan belastingsvrijstellingen van nationaal naar Vlaams niveau waar de meeste gebruikers zijn.
Na het klimaatbeleid lijkt ook in dit dossier het milieu het eerste slachtoffer te worden van het Confederaal overlegmodel. Voorlopig altans… “De gesprekken gaan door”aldus Quevedo.

“Het lijkt ons dus logisch om een systeem uit te werken dat de gebruiker zou belasten en niet de eigenaar van de lease-auto.” Continue reading “Geen fijn stof taks voor lease-auto's. Schuld van Wallonië?” →

Global March for Rhinos and Elephants

Stropen van exotische diersoorten is geen nieuw fenomeen. De schaal waarop het gebeurt heeft met de bevolkingsexplosie, de stijgende welvaart in Azië en conflicten allerhande echter een ongeziene schaal bereikt. Zo is het neushoornbestand in Zuid Afrika de afgelopen 40 jaar met bijna 90% gedaald. Het aantal gestroopte dieren nam tussen 2007 en 2014 toe van 13 naar 1215.
Wereldwijd wordt er jaarlijks een Global March georganiseerd die de problematiek onder de aandacht van publiek en politiek probeert te brengen. In België neemt Wim Moons het lokaal initiatief in handen met een optocht op 4 oktober van het station naar de Groenplaats.
“We moeten de politiek ervan bewust maken dat het niet alleen gaat over het afschieten van dieren; de opbrengst wordt ook gebruikt wordt voor het financieren van terrorisme. Hoorn van neushoorns brengen meer op dan hun gewicht in goud Er is zoveel geld mee gemoeid dat van langs om driester te werk gegaan wordt met het gebruik van oorlogswapens en het uitmoorden van ganse kuddes vanuit helikopters.”